{ "@context" : "https://schema.org", "@type" : "Article", "name" : "صرفه جویی در مصرف آب، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای جلوگیری از بحران","headline" : "صرفه جویی در مصرف آب، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای جلوگیری از بحران", "url" : "https://jameesalamat.com/node/115","id" : "https://jameesalamat.com/node/115","image":[ "https://jameesalamat.com/sites/default/files/field/image/%D8%B5%D8%B1%D9%81%D9%87%20%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%20%D8%A2%D8%A8.jpg"], "author":"Jameesalamat.com - جامعه سلامت","description":" این روزها مسئله کمبود آب در سراسر جهان به بحرانی عمومی تبدیل شده است. به همین علت، اقدام برای صرفه جویی در مصرف آن نه تنها باعث کاهش هزینه می شود، بلکه برای کشور و نسل های آینده نیز مفید خواهد بود" , "articleBody" : " کمبود آب و بحث تنش آبی در هر استان و شهری مطرح می شود. خطر کم آبی و خشکسالی کشورمان را تهدید می کند و موثرترین راه مدیریت مصرف و صرفه جویی آب توسط همه مردم می باشد. بحران کم آبی و تاثیر آن در جهان  حجم آب در کره زمین ثابت و در مداری بسته به طور دائم در حال گردش است. همچنین تنها ٣درصد از کل آب های کره زمین که برای مصارف انسانی مانند کشاورزی و صنعت و شرب مناسب است شیرین می باشد از این مقدار نیز سه چهارم در یخ های قطبی و خارج از دسترس انسان است. بنابراین درصد بسیار کمی از آب دنیا برای ما قابل استفاده می باشد.  پیش بینی محققان دانشگاه کلرادو، حاکی است که ذخائر آب شیرین جهان هر سال کاهش می یابد و تا ٢٥ سال دیگر نیمی از جمعیت جهان با مشکل کمبود آب شیرین مواجه خواهند بود. مطالعات نشان می دهد اکنون یک سوم جمعیت دنیا در نقاطی زندگی می کنند که آب کافی ندارند. در نواحی روستایی وضع به مراتب وخیم تر است. تنها ٢٩درصد مردم به منابع آب دسترسی دارند و تعداد کسانی که از تاسیسات بهداشتی استفاده می کنند، حتی به ١٣درصد هم نمی رسد.  مجمع عمومی سازمان ملل متحد یادآور می شود، نیمی از مردم جهان سوم حتی برای نوشیدن به آب پاکیزه دسترسی ندارند و با وجود این که سه چهارم بیماری های انسانی به دلیل فقدان آب سالم، می باشد، لذا ٧٥درصد مردم جهان سوم از داشتن آب بهداشتی محروم اند. بر پایه تخمین های سازمان بهداشت جهانی، ٨٠ درصد بیماری هایی که گریبان گیر انسان است، مستقیما با آب در ارتباط هستند. اگر آب آشامیدنی سالم در اختیار همه انسان ها باشد، بی شک مرگ و میر کودکان از بیماری های مختلف از جمله اسهال به نصف کاهش پیدا خواهد کرد. ؛میزان متوسط بارندگی سالانه در اروپا حدودا ٧٥٠میلی متر، در آسیا ٥٠٠میلی متر، در ایران ٢٥٠میلی متر است، بنابراین در مقایسه با کشورهای پرباران، ایران از حداقل ریزش های جوی برخوردار است با توجه به تقسیم بندی های اقلیمی، کشور ما جزو مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود و تامین آب در چنین اقلیمی واقعا دشوار و پرهزینه است.  میزان و نوع استفاده آب در کنار تصرف‌های انسانی در محیط زیست همگی دست به دست هم داده‌اند تا کشور ما قدم به قدم به بحران خشکسالی نزدیکتر شود. از سوی دیگر ناسا نیز در گزارش‌های متعددی هشدار داده که زمین به سمت کمبود آب پیش رفته است و دریاچه‌های بزرگ جهان در حال ناپدید شدن هستند. در هر حال ما موظف هستیم، هیچ قطره آبی در هیچ گوشه ای از این کشور بیهوده هدر نرود لذا باید در چگونگی مصرف آب و در فعالیت های شخصی و روزانه در راستای صرفه جویی از آب پاکیزه مسئولانه و دل سوزانه عمل کنیم. همچنین با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی مصارف آبی افزایش می یابد. از سوی دیگر اعداد و ارقام حکایت از گران بودن هزینه های تامین آب دارد. ضرورت صرفه‌ جویی در مصرف آب محققان ایرانی نیز در تلاش‌اند تا با استفاده از فناوری‌های جدید راهی برای غلبه بر بحران آب بیابند. در این میان باید از خودمان بپرسیم سهم ما برای مقابله با این بحران چیست. آیا می‌توانیم بدون توجه به موقعیت کشورمان هر گونه که دوست داریم از منابع انرژی به ویژه آب استفاده کنیم؟! تا به حال تصاویر سرزمین‌های خشکسالی‌ زده را دیده‌ایم؟ شاید باید کمی به ایران بدون آب فکر کنیم. بد نیست به حال و روز دریاچه‌های رو به نابودی مانند دریاچه ارومیه بیشتر توجه کنیم. اصلا لازم نیست کارهای عجیب غریب بکنیم یا زحمت خاصی را متحمل شویم. کافی است کمی فقط صرفه‌جویی در مصرف آب را جدی بگیریم حتی در حد یک لیوان در روز! اگر صرفه جویی نکنیم …  صرفه جویی در مصرف آب فقط معضل ایران نیست. کم آبی گریبان نیمی از جمعیت جهان را گرفته است، سرانه منابع جهانی آب که با رشد جمعیت کاهش می یابد، اکنون یک سوم کمتر از سال۱۹۷۰ میلادی است و شمار قابل توجهی از کشورهایی که منابع سرانه سالانه آب آنها بین یک هزار تا دو هزار متر مکعب است، در مرز بحران کم آبی قرار دارد چرا با بحران آب مواجهیم؟ مشکل آب چندین سال است که کشور ایران را درگیر خود کرده است. هرچند که مدیریت قوی روی کنترل آن نبوده و هر ساله وضعیت بحرانی تر می شود. جمعیت زیاد ایران، کشاورزی ناکار امد، کمبود بارش با توجه به اقلیم  این کشور و خیلی عوامل دیگر موجب شده تا امروزه مسئله ی آب بحرانی شود. با توجه به افزایش دمای هر ساله ی جهان می توان گفت میزان بارش ها کاهش پیدا میکند. با مصرف بیشتر از سفره های آب زیر زمینی و کمبود بارش ها تا خشکسالی خیلی فاصله نداریم. آب مصرفی کشور به حوزه ی کشاورزی اختصاص می یابد. اما اگر هر فرد بر میزان آب مصرفی خودش صرفه جویی داشته باشد کمکی به این بحران کرده است. در سال ۹۳ ایران جزو ۲۴ کشور قرار گرفت که با کمبود آب مواجه بودند.  در سال ۹۳  خبرگزاری جهانی طبیعت با انتشار خبری، بحران شدید آب را برای ایران بزرگترین چالش در دوران معاصر خواند. شاید اگر با آسیب های کمبود آب بیشتر آشنا شویم صرفه جویی کنیم چرا باید در مصرف آب صرفه جویی کنیم؟ شاید اگر بدانیم نبود آب چه آسیب های جدی به محیط زیست و البته زندگی ما وارد می کند بیشتر دلمان بسوزد! یکی از آثار کمبود آب از بین رفتن زمین های حاصل خیز و مرطوب است. وجود زمین های حاصل خیز علاوه بر اینکه برای کشت برنج و البته کشاورزی حائز اهمیت است، بهترین خدمات را به اکوسیستم می‌دهند زیرا به تصفیه آب کمک کرده. هم چنین از وقوع طوفان جلوگیری می‌کند و سیل را نیز کنترل می‌نمایند. یک لحظه جهان  را بدون آب در نظر بگیرید! غیر ممکن است. زندگی بدون آب هیچ وقت تحقق پیدا نمی کند. شما چگونه سعی میکنید در مصرف آب صرفه جویی کنید؟ بیشترین آب مصرفی شما در کدام حوزه است؟  راه های صرفه جویی آب در منازل   جلوگیری از هدر رفت آب از جمله مواردی است که به صورت یک احساس مشترک در همه انسان ها وجود دارد، اما اغلب خود را درگیر این مسئله نمی کنند و حاضر نیستند تغییری در زندگی روزمره خود ایجاد کنند. خانه یکی از محل های صرفه جویی آب است. صرفه جویی آب در منازل در وهله اول ممکن است بی اهمیت به نظر برسد، ولی کسانی که با دشواری های کمبود آب آشنا هستند، می دانند که اگر هر مشترک بتواند نقشی هر چند اندک در صرفه جویی آب ایفا کند، با توجه به تعداد زیاد مشترکان، در نهایت مقدار زیادی آب صرفه جویی خواهد شد. شرایط و فضای زندگی افراد متفاوت است. مسلما راهکار و صرفه جویی در آب را هر کس می داند و تلاش می کند روش صرفه جویی و استفاده درست را پیدا کند.  1. مصارف آشپزخانه بررسی ها نشان می دهد که بین ٣٠ تا ٤٠ درصد آبی که وارد منازل می شود در آشپزخانه مصرف می شود. مضر بودن پودرهای رخت شویی و مایع های ظرف شویی در منازل و نقش آلودگی آن در آب ها و فاضلاب های ناشی از مصارف خانگی محرز شده است. بنابراین اگر استفاده از این مواد به صورت کنترل شده و محدود انجام پذیرد نه تنها سهم مهمی در سلامت خانواده خواهد داشت بلکه در مصرف کمتر آب نیز موثر می افتد. بنابراین حتی الامکان باید سعی شود شست و شوی ظروف در حجم یک لگن آب داغ انجام شود و سپس مبادرت به آب کشی کرد. در صورت استفاده از ماشین ظرف شویی برای ظرف هایی که به چربی و مواد غذایی آغشته نباشند دستگاه روی کوتاه ترین چرخه تنظیم و توصیه های کارخانه سازنده دستگاه در راستای صرفه جویی در مصرف آب و انرژی جدی گرفته شود. همیشه آب آشامیدنی در بطری های در بسته و درون یخچال نگه داری شود، تا مجبور نباشیم برای رسیدن به آب سرد، شیر آب مدتی باز بماند.  2. ماشین ظرفشویی و لباسشویی را پُر استفاده کنید برای صرفه‌جویی بهینه در مصرف آب، ماشین ظرفشویی و لباسشویی باید حتماً با ظرفیت کامل مورد استفاده قرار گیرند. بیشتر تولیدکنندگان شوینده‌های مخصوص ماشین ظرفشویی توصیه می‌کنند که ظروف را قبل از گذاشتن در ماشین، آب نگیرید تا در مصرف آب صرفه جویی شود. درمورد ماشین لباسشویی نیز از زدن دکمه دور اضافه خودداری کنید زیرا دستگاه برای آبگیری بیشتر لباسها ۲۰ لیتر بیشتر آب مصرف خواهد کرد. وقتی می‌خواهید دستگاه را نصفه پر کنید، سطح آب را مطابق با حجم لباس‌ها تعیین کنید. دستگاه‌های لباس‌شویی قدیمی‌تان را عوض کنید. ماشین لباسشویی‌های جدید ۵۰-۳۵ درصد آب و ۵۰ درصد انرژی کمتری برای هر بار کار کردن مصرف می‌کنند. برای شست وشوی لباس های خیلی کثیف، ماشین های لباس شویی اتوماتیک به مراتب از غیراتوماتیک مناسب ترند و کمتر آب مصرف می کنند در صورت استفاده از ماشین نوع دوم از تکرار در تخلیه و پر کردن آب برای شستن لباس های خیلی کثیف اجتناب کنید.  3. استفاده از دستگاه‌های دفع زباله را محدود کنید این دستگاه‌ها که زیر سینک ظرفشویی نصب می‌شوند برای عملکرد درست به آب زیادی نیاز دارند و میزان مواد جامد داخل انبار فاضلاب خانگی را بیشتر کرده که موجب مشکل می‌شود. 4. استحمام  بررسی ها نشان می دهد که برای هر بار استحمام ١٢٠ لیتر آب مصرف می شود. یکی از راه های دیگر صرفه جویی در حمام آن است که لوله کشی ساختمان طوری انجام شود که با کمترین اتلاف آب، آب گرم به دوش برسد. در جاهایی که امکانات فنی اجازه می دهد می توان برای افزایش فشار آب شوینده، از شیرهای دهنده هوا در مسیر آب استفاده کرد تا با پاشیدن آب به صورت قطرات ریز، در مصرف آب صرفه جویی شود. این روش تا ٥٠ درصد مصرف آب را کاهش می دهد.  5. موقع مسواک زدن آب را ببندید نیازی نیست که وقتی مشغول مسواک زدن هستید آب همچنان باز بماند. فقط کافی است ابتدا آن را باز کرده، مسواکتان را خیس کنید و آب را ببندید و در آخر کار موقع آب کشیدن دهان، آن را باز کنید. در شست و شوی دست و صورت و وضو گرفتن هم نیز سعی شود شیر آب کمتر باز بماند و با استفاده از یک لیوان آب این کار صورت گیرد.  6. ریش‌تراشتان را در سینک دستشویی آب بگیرید کاسه دستشویی را با چند سانتی‌متر آب گرم پر کنید و برای آب گرفتن ریش تراشتان از این آب استفاده کنید. 7. کاهش حجم فلاش تانک  وجود فلاش تانک های پر حجم و یا سیفون معیوب در توالت می تواند در هر ساعت ٤٠ تا ١٠٠ لیتر آب را هدر دهد. به طور نسبی یک خانواده متوسط در ایران ٤٢ درصد آب تخصیص داده شده در منزل را روانه زه کش فاضلاب ها می کند. اگر در منازلی فلاش تانک های پر حجم نصب شده و تعویض آن هزینه بر است، با استفاده از ابزار آلات ساده مثل بطری های حاوی شن و قرار دادن در داخل فلاش تانک از میزان مصرف اضافی آب بکاهیم. از قرار دادن آجر در فلاش تانک به دلیل وجود خرده آجر و گرفتگی فلاش تانک خودداری شود.  8. توالت‌ها را برای نشتی چک کنید کمی رنگ خوراکی در مخزن توالت فرنگی بریزید، اگر بدون سیفون زدن، رنگ تا ۳۰ دقیقه به کاسه توالت تراوش کرد، نشتی وجود دارد که باید بلافاصله تعمیر شود. 9. جلوگیری از چکه کردن شیر آب و سردوش ها  چکه کردن و بسته نشدن کامل شیر آب، می تواند تلفات بسیار زیاد آب را در پی داشته باشد. می توان میزان آب  تلف شده در یک دوره زمانی را با قراردادن یک سطل در زیر شیرآب معیوب اندازه گیری کرد.  10. از کنتور آب برای چک کردن نشتی‌های پنهان آب استفاده کنید کنتور آب خانه را بخوانید، دو ساعت از آب استفاده نکرده و دوباره عدد آن را بخوانید. اگر عدد یکسان نباشد حتماً نشتی در خانه وجود دارد. 11. صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده - انبساط در منازلی که صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده - انبساط سیستم شوفاژ آن ها در پشت بام قرار دارد باید سعی شود با تنظیم زنگ ساعت از پرشدن و سر رفتن صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده و اتلاف آب جلوگیری کرد.  12. استفاده چند باره از آب  اگر در خانه باغچه دارید می توان هنگام شست و شو و تمیز کردن سبزی و میوه ها از آب  مصرف شده برای آبیاری باغچه استفاده کرد. حتی آب حاصل از شست و شوی برنج برای آبیاری گلدان ها مناسب است.    13. آبیاری گل و گیاه آبیاری مناسب گلدان ها علاوه بر رفع نیاز آبی و سلامت گیاه در صرفه جویی آب نیز موثر است. آبیاری بی دلیل و غیر ضروری باغچه ها و درختانی که به آب کم نیاز دارند، نه تنها خاک را از مواد غنی غذایی تخلیه می کند بلکه سبب روییدن علف های هرز و جذب آب توسط آن ها می شود. یکی از راه های صرفه جویی استفاده از سیستم های چکه ای و قطره ای است که مصرف آب را تا ٥٠ درصد کاهش می دهد.  14. گیاهان مقاوم در برابر بی‌ آبی در باغچه حیاط بکارید بسیاری از گل‌ها و گیاهان به آب بسیار کمتری نیاز دارند تا شادابی و طراوت خود را حفظ کنند. سعی کنید گیاهان خاص منطقه خودتان را در باغچه بکارید زیرا آب بسیار کمتری نیاز دارند و نسبت به بیماری‌های منطقه‌ای گیاهان مقاوم‌تر هستند. همچنین دقت کنید که گیاهان با میزان نیاز به آب یکسان را به صورت گروه‌بندی شده در باغچه بکارید. 15. یک لایه کود دور درخت‌ها و گیاهان بریزید کود تبخیر آب را کندتر خواهد کرد و به رشد گیاهان کمک می‌کند. افزودن 5 تا 7 سانت کود طبیعی به باغچه توانایی خاک برای حفظ آب خود را افزایش می‌دهد. 16. کف حیاط را آب ندهید شلنگ را طوری تنظیم کنید که به گل‌ها و گیاهان آب بخورد نه کف حیاط. 17. فقط در مواقع لزوم به باغچه آب بدهید یک راه خوب برای اینکه بفهمید باغچه‌تان به آبیاری نیاز دارد یا نه این است که پایتان را روی چمن‌های کف باغچه بگذارید، اگر با قدم برداشتن شما علف‌ها به سمت بالا برگردند، یعنی نیازی به آبپاشی ندارند. اگر صاف بمانند یعنی باغچه‌ آماده آبیاری است. بلندتر نگه داشتن چمن‌های کف باغچه همچنین حفظ آب پای گیاهان را افزایش می‌دهد. بیشتر باغچه‌ها فقط به یکبار در هفته آبیاری نیاز دارند. در فصل‌های خشک می‌توانید آبیاری باغچه را به کل متوقف کنید و باغچه خشک و قهوه‌ای خواهد شد. با آمدن هوای خنک‌تر شبنم صبحگاهی و باران باغچه را دوباره به حالت طبیعی خودش برمی‌گرداند. شاید این باعث شود در تابستان باغچه‌تان خشک باشد اما آب بسیار زیادی را صرفه‌جویی خواهد کرد. 18. باغچه را عمیق آبیاری کنید آب دادن به باغچه را به اندازه‌ای انجام دهید که آب به خوبی به ریشه گیاه نفوذ کند. آبپاشی سطحی هم سریع تبخیر می‌شود و هم فایده چندانی برای ریشه گیاه نخواهد داشت. برای اینکه بفهمید تا چه اندازه باید آب را پای یک گیاه بگیرید، یک قوطی کنسرو خالی کنار آن بگذارید، وقتی قوطی پُر شد، آبپاشی شما کافی است. 19. آبیاری باغچه را در ساعات اولیه روز انجام دهید آبیاری گیاهان در اول صبح بسیار بهتر از شب است زیرا از رشد قارچ‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین آبیاری در صبح زود و اواخر شب تبخیر شدن آب پای گیاهان را نیز کاهش می‌دهد. از آب دادن به گیاهان در هوای پُر باد خودداری کنید زیرا باد تبخیر آب را افزایش می‌دهد. 20. از سیستم‌های آبیاری کارآمد برای آب دادن به گل‌ها و گیاهان استفاده کنید و به آنها کود طبیعی بدهید اضافه کردن کودهای طبیعی به خاک باغچه به جذب و حفظ آب کمک می‌کند. روی قسمت‌هایی از باغچه که به تازگی گل و گیاه کاشته‌اید، کود طبیعی بریزید. بااستفاده از راهکارهای زیر می‌توانید تا حد زیادی برای آبیاری باغچه در مصرف آب صرفه‌جویی کنید: نصب شلنگ‌های جذب‌ کننده نصب سیستم‌های جمع‌آوری آب باران نصب سیستم آبیاری بارانی از آب دادن بیش از حد به گل‌ها و گیاهان خودداری کنید زیرا هم موجب از بین بردن سلامت گیاه و هم زرد شدن برگ‌های آنها می‌شود. برای آبیاری دستی، از سرشلنگ‌های اسپری‌کننده استفاده کنید.  21. شستن اتومبیل  نخست پیشنهاد می شود که شست وشوی ماشین در بیرون از منزل و در کارگاه های مخصوص این کار انجام داده شود. اگر به هر دلیل این کار در خانه صورت می پذیرد باید از رها کردن شیلنگ باز آب خودداری شود. بهتر است شستن اتومبیل با حداقل آب در حجم یک یا دو سطل آب انجام شود. این روش تا 500 لیتر در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد کرد. یک ایده بهتر می‌تواند استفاده از دستگاه‌های شستشوی اتومبیل بدون آب باشد که شرکت‌های بسیاری عرضه می‌کنند.در این مواقع به یاد داشته باشیم روزانه هزاران انسان در اثر کمبود آب جان خود را از دست می دهند.  22. برای تمیز کردن حیاط و پارکینگ از جارو استفاده کنید نه شلنگ پرهیز از استفاده از آب برای زباله زدایی و نظافت، برای تمیز کردن کف حیاط و یا پله های آپارتمان، جارو و سایر وسایل تمیزکننده ها، جایگزین شیلنگ آب شود. میزان هدر رفتن آب برای چنین مصارفی را می توان با یادداشت کردن شماره کنتور آب قبل و بعد از شست وشو، اندازه گیری کرد.  23. استخرهای خانگی  وجود حوض آب نما و یا استخرهای خصوصی در جاهای گرم که تبخیر سطحی آن ها بیشتر از ١٥٠٠ میلی متر در سال است مقرون به صرفه نیست. باید حتی الامکان از استخرهای مراکز ورزشی و عمومی استفاده کرد و از احداث آن ها در منازل امتناع ورزید. حتی میزان تبخیر آب توسط کتری و یا سماور و یا ظروف دیگر در روی اجاق گاز هرچند به ظاهر قابل توجه به نظر نمی آید، مورد توجه قرارگیرد.   24. کنترل افراد وسواسی در مصارف غیر ضروری خیلی دردناک است که شاهد افرادی باشیم که به دلیل وسواس، آب پر ارزش را به فاضلاب ها سرازیر می کنند. آن ها باید به یاد آورند، افراد تشنه ای هستند که به کمتر از همان آب هدر رفته نیازمندند.   25. استفاده از آب باران در منازل شهری و یا روستایی می توان ناودان ها را طوری تعبیه کرد که آب باران به باغچه ها هدایت شود. در یکی از شهرهای شمالی صاحبان بسیاری از خانه ها آب انباری برای جمع آوری آب باران تعبیه کرده اند و در مواقع قطع آب برای شست و شو و آبیاری از آن آب استفاده می کنند.  26. تلفات خارج از کنترل از موارد دیگر هدر رفتن آب می توان به نشت آب از لوله های فرسوده کف حیاط، اینچ شوفاژها یا چکه کردن مداوم کولر در پشت بام، اشاره کرد.   27. صرفه جویی در ایام سفر افراد خانواده موظف اند در طول سفر موارد بالا را رعایت کنند تا ساکنان شهرها به خصوص شهرهای زیارتی مانند مشهد که هر ساله بالغ بر ١٤ میلیون زائر دارد با کم آبی و جیره بندی ناخواسته مواجه نشوند.   28. جلوگیری از آب بازی کودکان در منازل  سالانه حدود ١٦ میلیون کودک زیر ٥ سال به سبب کمبود آب آشامیدنی سالم جان خود را از دست می دهند، بازی کردن کودکان در منازل در ساعت های متمادی از طریق رها کردن آب، نوعی بی اعتنایی، (حتی نیاز به آب آشامیدنی) به آینده همین کودکان است. سعی کنید از خریدن اسباب بازی‌هایی که باعث مصرف آب می‌شوند خودداری کنید 29. از توالت بعنوان زیرسیگاری یا سطل زباله استفاده نکنید هر بار که بخاطر دور ریختن ته سیگار یا دستمال کاغذی یا زباله‌هایی مثل این سیفون توالت را می‌زنید، 20 تا 25 لیتر آب هدر خواهد رفت. 30. اطمینان از بسته بودن شیر آب در زمان جیره بندی و قطع آب  در چنین مواقعی اگر قصد ترک منزل را داشته باشیم باید شیر آب ها را کنترل کرد و از بسته بودن آن مطمئن شد، تا هم از بروز خطرات ناشی از باز بودن شیر آب و هم از هدر رفتن آب جلوگیری شود. محدود بودن منابع آب و شدت گرفتن روند شهرنشینی، مصرف بی رویه و بدون صرفه جویی در محدوده شهر، همان طور که قبلا نیز اشاره شد، سفره آب زیر زمینی را آلوده می کند و باعث خرابی کیفیت آب، و ایجاد فاضلاب های میکروبی خواهد شد، و نیز بیماری های علاج ناپذیر را در پی دارد. برای حفظ زندگی سالم، حفاظت از آب سالم و تولید نکردن بی رویه فاضلاب شهری، به عهده ماست. در صورت صرفه جویی آب، متقاضیان آب نیز کاهش می یابند، مصرف کمتر و آب بیشتری در نهرها و رودخانه ها برای مسکن، تفریح و خلق مجدد حیات وحش باقی می ماند. مشارکت و همکاری زنان در مقابله  با بی آبی و بسیج شهروندان در امر صرفه جویی آب می تواند نقش اثرگذاری داشته باشد و گامی موثر در این زمینه باشد.    نکته : ترغیب به صرفه جویی خانواده های بی اعتنا به این کار، و در اختیار گذاشتن اطلاعات ارزشمند درباره حفظ و صرفه جویی از آب بسیار حائز اهمیت است، در چنین صورتی، علاوه بر آن که افزایش سطح ارائه خدمات شهری بیشتر می شود و با قطع و جیره بندی آب نیز مواجه نخواهیم بود، کیفیت و تامین آب گوارا نیز میسر خواهد شد. هدف ما در زمینه حفاظت از این ثروت طبیعی و نگه داری از آن برای آینده فرزندانمان باید جدی تلقی شود، و در حال حاضر نیز کمک به مناطق محروم و کم درآمد که به طور مستمر از آب محروم می باشند نیز حائز اهمیت است، اگر در برنامه دولت سیاست انتقال صنایع از شهرهای بزرگ به مناطق محروم اجرا شود سبب خواهد شد تا با افزایش اعتبار، محرومیت زدایی بیشتر و بهتر انجام گیرد. آموزش کودکان و نوجوانان در خصوص مدیریت مصرف آب  در آموزش‌های آبی، مخاطبی که انتخاب می شود می تواند از میان اقشار مختلف باشد. اما در این میان، دانش آموزان و نوجوانان جایگاه ویژه ای دارند چرا که از یک سو دانش آموزان تاثیر پذیری و آموزش پذیری بالایی دارند و از دیگر سو می‌توانند بر روی افراد دیگر نظیر افراد خانواده و همسالان تاثیرگذار باشند و آموزش ها را منتقل نمایند. همچنین، دانش آموزان، با فاصله زمانی کوتاهی، در جایگاه بهره برداران، تصمیم گیران و تصمیم سازان منطقه و کشور خود قرار می‌گیرند و از طریق آموزش ایشان، می‌توان نسلی با آگاهی و حساسیت نسبت به حفاظت آب داشت. دانش آموزان بهترین رسانه برای رساندن پیام اهمیت آب هستند. کودکان و نوجوانان هم تاثیر پذیر و هم تاثیر گذار هستند. بنابراین آموزش و مشارکت دادن آنها در طرح هایی مثل همیار آب یا حامی آب و از این قبیل، نظیر آنچه در طرح همیار پلیس رخ داد، علاوه بر تقویت حس مسئولیت پذیری در آنها، می ­تواند موجبات تعمیق باورها و ترویج هنجارهای درست در مدیریت مصرف منابع آب از طریق آنها در سطح خانواده ها را فراهم سازد. آگاهی دادن با ایجاد حساسیت و درک صحیح از مسئله بودن آب می ­تواند ضمن تاثیر پذیری کودکان و نهادینه کردن فرهنگ مصرف صحیح در آنان و تداوم رفتار در بزرگسالی،‌ با تاثیرگذاری کودکان بر رفتارهای اطرافیان به اصلاح رفتار بزرگسالان نیز کمک کند. بعلاوه این بینش و درک درست از ضرورت صرفه جویی در مصرف آب می­تواند زمینه های ارائه و تحقق ایده ­های خلاقانه برای ایجاد و طراحی راه ­های مصرف بهینه آب منجر شود. تاثیر آموزش کودکان و نوجوانان در کاهش مصرف آب خانواده ها در سال 95 اجرای طرح مدیریت هوشمند آب در یک دوره با مشارکت ۱۲هزار دانش آموز میزان مصرف آب در خانواده دانش آموزان مشارکت کننده را 12 متر مکب کاهش داد.ناصر یکه، رئیس دبیرخانه دائمی کودک و انرژی: کودکان را باید جدی بگیریم و به شعور آنان احترام بگذاریم، کودک ممکن است سن کمی داشته باشد اما نگاه بسیار وسیع و جامعی به اطرافش دارد و همه چیز را کنجکاوانه رصد می­ کند و آنها را از دید یک نظاره گر جدی، ثبت می­ کند. تمام اتفاقات و آموزش‌ها در زندگی آینده کودکان تاثیر مستقیمی می­گذارد، لمس یک محصول آموزشی حجمی، شنیدن یک شعر یا موسیقی، در رفتار آینده کودک تاثیر زیادی دارد و آینده کشور را می­سازد، در حالی که متاسفانه برخی از سازمانها هنوز گمان دارند که کودک به اقتضای کودکی خود فاقد درک است. امروز می بینیم که کودکان در ارتباط جدی که با فناوریهای روز هستند و ارتباطات نوین را رصد می­کنند، دارای درکی به مراتب بالاتر از گذشته هستند و این فرصتی است که به وسیله آن می­توان مدیریت مصرف انرژی، حفظ محیط زیست و بسیاری از مسائل مدنی و حیاتی اجتماعی و فرهنگی را آموزش داد. ایجاد حساسیت و قدرت تشخیص و توصیف مسایل و پروراندن مهارت‌هایی برای ابداع روش‌ها و وسایل حل مسائل مربوط به مدیریت مصرف و حفاظت از منابع آب، ایجاد حس مسئولیت در برابر آیندگان، می تواند از اهداف آموزش چگونگی صرفه جویی در مصرف آب باشد. چگونگی آموزش صرفه جویی در مصرف آب به کودکان  صرفه جویی در آب با آموزش آغاز می شود. ارزش صرفه جویی در آب و اینکه چطور باعث پس انداز درآمد خانواده و کمک به حفظ محیط زیست می شود را توضیح دهید. فراموش نکنید که خود شما باید الگو باشید. بچه ها تنها زمانی دستورالعمل های شما برای صرفه جویی در انرژی را جدی می گیرند که بدانند شما بیش از حد دنبال این کار را گرفته اید. توصیه های خود را عملی انجام دهید و با بچه ها تمرین کنید. هر زمان که می خواهید برای آموزش هر چیزی به بچه ها اقدام کنید تمرین موعظه هایتان مهم است. بسیاری از عادات و رفتار کودکان شما توسط پیروی از آنچه شما به عنوان پدر و مادر انجام می دهید شکل می گیرد. اگر شما بخواهید آن ها متعهد به حفاظت از آب باشند باید خودتان به آن عمل کنید. آموزش را سرگرم کننده کنید. هر آموزشی، زمانی اثر بخش ­تر است که جالب باشد. می توانید این کار را به بازی تبدیل کنید و مثلا اگر دو فرزند دارید سیستمی برای امتیازدهی به بچه ها برای یادآوری یا انجام کارهایی که سبب صرفه جویی در آب می شود درست کنید. آب برای بسیاری از کودکان نماد شادی و بازی است و بیشتر کودکان بازی کردن با آب یا در آب را دوست دارند. از اینرو اگر به طور صریح به آنها بگویید که آب را زیاد مصرف نکن، مطمئنا تاثیر زیادی نخواهد داشت. در داستان های خود برای کودکان توضیح دهید که زندگی بدون آب چقدر می تواند سخت باشد آب را یکی از مهم‌ترین نعمت‌های خدای مهربان بدانیم و در خلوت ( به ویژه در مقابل کودکان) با احترام با آن برخورد کنیم. درست مصرف کنیم، آن را هدر ندهیم و از آن به نیکی یاد کنیم. در هنگام نوشیدن آب، با ادب و لذت مراتب شکرگزاری خود را برای این نعمت بزرگ اعلام کنیم. از کلیه قوانین و محدودیت های حفاظت آب که ممکن است در محل زندگی شما اعمال شود، آگاه شوید و از آن تبعیت کنید. از آب حفاظت کنید، چون زندگی ما به آن وابسته است. هیچگاه به دلیل اینکه فرد دیگری مسئول پرداخت آب بها است، آب را هدر ندهید. فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب بازی‌ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیاز دارند، خودداری نمایید. به کودکان آموزش دهیم تا با بستن بموقع شیر، از هدر رفتن آب جلوگیری نمایند. در مراکز آموزشی و مدارس به اطفال و دانش آموزان محدودیت منابع آب و روش های صرفه جویی آن را آموزش دهیم. گروه های فرهنگی، غیر دولتی را به ایجاد و ارتقای فرهنگ حفاظت از آب در میان کودکان و بزرگسالان تشویق کنید. هرگونه اتلاف قابل توجه آب، شکستگی لوله‌ها و هدر رفتن آب در هر نقطه را به مرکز ارتباطات مردمی(تلفن ۱۲۲) اطلاع دهید. تشریح و تبیین آب مجازی ( آب مصرفی لازم برای تولید انواع کالاها از جمله پوشاک و لوازم خانگی و وسایل الکترونیکی و ...) برای دانش آموزان و اینکه از چه روشهایی غیرمستقیم به اتلاف منابع آب دامن می زنیم. اهمیت اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی آب از دیرباز مهمترین عامل توسعه در جهان بوده است. انسان ها در دوران اولیه زندگی نزدیک رودخانه ها و منابع آب تجمع می کردند و به فعالیت های کشاورزی می پرداختند. 97 درصد منابع آبی غیر قابل استفاده برای کشاورزی بوده و مقدار بسیار محدودی از آن ها به طور مستقیم از سوی انسان مورد استفاده قرار گرفته است. افزون بر آن، کمی بیش از 76.1 درصد از آب های کره زمین به صورت رودخانه های یخی از دسترس خارج شده و آنچه تقریباً باقی مانده در عمق زمین ذخیره شده است. بهره گیری از روش های نوین کشاورزی و استفاده بهینه از آب، عوامل حیاتی برای نیل به هدف تأمین غذای جمعیت در حال افزایش دنیا است. طبق برآوردها، در 30 سال آینده مردم جهان نیازمند 60 درصد غذای بیشتر خواهند بود. بخش قابل توجهی از این افزایش تولید، حاصل کشت متراکم (استفاده از زمین کمتر برای تولید بیشتر) که نیازمند آبیاری است، خواهند بود. از کل اراضی 164 میلیون هکتاری کشور، در حال حاضر 18.8 میلیون هکتار در چرخه تولید محصولات کشاورزی قرار دارد. از این مقدار حدود 8 میلیون هکتار به صورت آبی و حدود 6.3 میلیون هکتار به صورت دیم و بقیه به صورت آیش آبی و دیم مورد بهره‌برداری قرار دارند. در ارتباط با منابع آب نیز از حدود 93 میلیارد متر مکعب منابع آب مصرفی کشور حدود 86 میلیارد متر مکعب به حساب مصارف کشاورزی منظور می‌گردد. بر اساس آمار و ارقام موجود میانگین سالانه حجم بارندگی ایران حدود 400 میلیارد متر مکعب برآورد می شود که از این مقدار، 310 میلیارد متر مکعب در مناطق کوهستانی با مساحتی حدود 870 هزار کیلومتر مربع و 90میلیارد متر مکعب دیگر در مناطق دشتی به وسعت 778 کیلومتر مربع می بارد. از مقدار فوق حدود 294 میلیارد متر مکعب به صورت تبخیر و تعرق از دسترس خارج می شود و از 116 میلیارد متر مکعب باقیمانده حدود 93 میلیارد متر مکعب از طریق منابع سطحی و زیرزمینی بهره برداری می شود و بقیه صرف تغذیه سفره های آب زیرزمینی می شود. از این مقدار حدود 86 میلیارد متر مکعب جهت مصارف کشاورزی و نزدیک به 7 میلیارد متر مکعب آن به مصارف شرب و صنعت اختصاص می‌یابد. از آنجایی که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقمی ثابت است، تقاضا برای آب به ‌علت رشد نسبتاً بالای جمعیت، توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت در سال‌های اخیر، متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور را تقلیل داده است، به طوری که این رقم از حدود 5500 مترمکعب در سال 1340، به حدود 3400 مترمکعب در سال 1357، و حدود 2500 مترمکعب در سال 1367 و 2100 متر مکعب در سال 1376 کاهش یافته است. این میزان با توجه به روند افزایش جمعیت کشور با نرخ فعلی رشد در سال 1385 به حدود 1750 مترمکعب و در افق سال 1400 به حدود 1300 مترمکعب تنزل خواهد یافت. صرف نظر از تفاوت‌های آشکار منطقه‌‌ای در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریای عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوضه‌های مرکزی که میزان سرانه آب قابل تجدید در آن‌ها از میزان متوسط کشور به مراتب پایین‌تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال‌های آینده به مفهوم ورود ایران به مرحله تنش آبی در سال 1385 و ورود به حد کم آبی جدی در سال 1415 شمسی خواهد بود. بخش کشاورزی، بزرگترین مصرف کننده آب در کشور آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه ، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول می‌باشد. هر چند فقط 15 درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و 85 درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذایی مردم جهان از همین زمینهای آبی حاصل می‌شود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است. بخش کشاورزی با 92 درصد بزرگترین و مهمترین مصرف کننده آب در کشور به شمار می رود. بیش از 80 درصد اتلاف منابع آب به دلیل عدم استفاده از تکنولوژی های پیشرفته آبیاری در این بخش به هدر می رود. تعدادی از کارشناسان معتقدند که مدیریت منابع آب کشور در شرایط فعلی مدیریت مناسبی نیست و موجب شده تا طی سالهای اخیر شاهد کاهش منابع آب های زیرزمینی و نیز کاهش سطح زیر کشت کشاورزی در برخی مناطق باشیم. الگوی مصرف آب آشامیدنی بر اساس اعلام بانک جهانی برای یک نفر در سال، یک متر مکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر، 100 متر مکعب در سال است. بر این اساس، در کشور ما 70 درصد بیشتر از الگوی جهانی آب مصرف می‌شود! همچنین براساس آمار اعلام شده، میانگین آب مصرفی سرانه جهان (صنعتی ، کشاورزی و آشامیدنی) در حدود 580 مترمکعب برای هر نفر در سال است که این رقم در ایران حدود 1300 مترمکعب در سال است که این امر بیانگر اتلاف منابع آب و اسراف بیش از حد منابع حیاتی می‌باشد. مقدار مصرف سرانه آب لوله کشی آشامیدنی در شهرهای ایران در حدود 142 متر مکعب در سال است که از مصرف سرانه برخی کشورهای اروپایی پرآب ، مانند اتریش (108 مترمکعب درسال) و بلژیک (105 مترمکعب درسال) بیشتر است که یکی از دلایل این امر آن است که در ایران از آب آشامیدنی تصفیه شده برای شستشوی اتومبیل ، حیاط ، آبیاری باغچه ها، استحمام ، شستن لباس و ظروف استفاده می شود. در حالی که در اکثر کشورها آب آشامیدنی از آبی که به سایر مصارف می رسد ، جداست. منابع آب آبیاری نزولات آسمانی شامل برف و باران. آبهای سطحی شامل رودخانه‌ها - سدها - مخازن آب - دریا - برکه‌ های آب شیرین - یخچالها و … آبهای زیرزمینی شامل چاه - قنات - چشمه. هدف آبیاری تامین آب کافی برای ادامه زندگی گیاه. حفاظت و بیمه گیاهان در مقابل تنش‌های ناشی از کم آبی یا بی آبی‌های کوتاه مدت. خنک کردن خاک و اتمسفر یا هوای اطراف گیاه. شستن املاح مضر در خاک. نرم کردن ناحیه قابل شخم خاک. منافع آبیاری افزایش کمی و کیفی محصول سود حاصل از افزایش کمی و کیفی محصول درآمد حاصل از فروش آب برای دولت افزایش فرصت شغلی اثرات سو آبیاری فرسایش شور و قلیایی شدن خاک غرقابی شدن یا باتلاقی شدن زمینهای کشاورزی تخریب زمینهای کشاورزی اتلاف سود و اتلاف بیهوده آبی که با قیمت گزاف تامین گردیده و برای نگهداری و توزیع آن سرمایه گذاری زیادی صورت گرفته است. هدر رفت آب در ایران بیش از میانگین جهانی است بر اساس گزارشات موجود میزان هدر رفت آب در کشور ما 28 تا 30 درصد است درحالی که این مقدار اتلاف در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است که یکی از عوامل اصلی آن برداشت های غیر مجاز از شبکه آب رسانی و فرسودگی تاسیسات آب و شبکه های آبرسانی است. اصلاح الگوی مصرف، تنها راه برای گذر از بحران کم آبی، با توجه به مصرف بیش از حد انرژی در کشور و همچنین کاهش منابع آبی، اصلاح الگوی مصرف در بخش های مختلف، مناسبترین و منطقی ترین راه حل برای گذر از بحران‌های موجود به نظر می‌رسد. صرفه جویی در مصرف آب با استفاده از روشهای نوین برای آبیاری مانند: قطره‌ای، بارانی، کوزه‌ای، تراوا زیرزمینی، تانکر و ... می‌تواند بسیار تأتیر گذار باشد. راه های صرفه جویی در مصرف آب در کشاورزی روش آبیاری قطره‌ای سالیان دراز در فرانسه و در کشورهای دیگر برای آبیاری در گلخانه‌ها مورد استفاده بوده است. در ایران این روش در دهه پنجاه ابداع شد و سطوح بزرگی با این روش آبیاری شدند ولی با مرور زمان مزایا و معایب این روش مشخص شد. هزینه‌های زیاد و تکنیک‌های نسبتا پیشرفته این روش و نمکها و مواد جامد معلق در آبهای ایران از معایب آبیاری قطره‌ای بوده و باعث شده که کشاورزان کمتر از این روش آبیاری استفاده کنند ولی این دلیلی نیست که روش آبیاری قطره‌ای را مطرود بدانیم و در پی رفع معایب آن باشیم. به یاد داشته باشیم با استفاده از روش آبیاری قطره‌ای نسبت به روش غرقابی می‌توانیم 5 الی6 برابر مصرف آب را کاهش دهیم. کشاورزی و توسعه پایدار کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه در سال 1987، توسعه پایدار را چنین تعریف کرد: «توسعه ای که بدون مخاطره انداختن توان نسلهای آینده برای رفع نیازهای خود، پاسخگوی نیازهای حال حاضر باشد». این مفهوم طی تعریف زیر برای بخشهای مواد غذایی و کشاورزی دقیق‌تر بیان شد و در سال 1988 توسط شورای فائو مورد پذیرش قرار گرفت.  «توسعه پایدار، مدیریت و نگهداری منابع طبیعی و جهت بخشی تحولات و ساختار اداری است، به طوری که تأمین مداوم نیازهای بشری و رضایتمندی نسل حاضر و نسلهای آینده را تضمین کند. چنین توسعه پایداری(در بخشهای کشاورزی، جنگلداری وشیلات) با حفاظت زمین، آب و ذخائر ژنتیکی گیاهی و جانوری همراه است، تخریب زیست محیطی به همراه ندارد، از فناوری مناسب استفاده می کند، از نظر اقتصادی بالنده و پایدار و از نظر اجتماعی مورد قبول است.» مصارف زیاد آب در بخش کشاورزی یکی از سوء تفاهم ها در درک مفهوم اقتصاد مقاومتی و همچنین خودکفایی، توجه به کشاورزی بدون توجه به وضعیت منابع آب، اثربخش بودن روش ها و الگوهای مورد استفاده در آبیاری، روش های کاشت و عدم توجه عادلانه به مصرف آب است. سعی در خودکفایی در تولید گندم، اتلاف منابع آب و تولید آن به هر قیمتی، از مثال های تلخ در این زمینه است. در نگرش سنتی در محاسبه قیمت تمام شده هزینه آب، به اشتباه هزینه تمام شده جهت صنعت و یا کشاورزی و نه هزینه ملی تمام شده منظور می گردد. با فرض عدم قابلیت جایگزینی و عدم منافع آتی، این هزینه در بعضی مناطق تا ده برابر قابل محاسبه است. قابل توجه است قیمت آب کشاورزی در کشورهایی مانند استرالیا که وضعیت بهتری از نظر آب دارند تا 3.1 دلار محاسبه می گردد. یکی از راه های ورود آب به مناطق کم آب، انتقال آب از مناطق پرآب است که چالش های منطقه ای، امکان پذیری این روش را بسیار کاهش داده است. از دیگر روش های انتقال آب، عدم تولید و در مقابل  ورود کالاهایی است که در تولید آن آب زیادی مصرف می گردد. حذف شجاعانه بسیاری از محصولات کشاورزی و یا تغییر در کاهش مصرف آب آنها با تغییر در روش های کشت، موجب کاهش مصرف آب خواهد بود. عدم تولید و واردات این محصولات به هر منطقه و حذف هر محصول کشاورزی ضمن ذخیره آب، عوارضی در زمینه های اشتغال، میزان تولید ناخالص ملی و غیره به همراه خواهد داشت که با جایگزینی در روش ها و محصولات، بخش زیادی از این عوارض مدیریت خواهد شد. قطعا عوارض و هزینه های ملی  حذف اجباری و ناخواسته بسیاری از محصولات کشاورزی و یا مصرف نامناسب منابع، بسیار بیشتر خواهد بود. مصارف اندک آب در صنعت فولاد در رابطه با صنعت، نوع آب مصرفی و حساسیت متفاوت نسبت به آن و همچنین قابلیت استفاده از بازیافت، وضعیت را بهبود داده لیکن حساسیت های منطقه ای نسبت به انتقال آب، عملا بهره وری آب را در این بخش کاسته است. جهت تولید هر تن فولاد به طور متوسط تا 20 مترمکعب آب مصرف می گردد. جهت تولید هر تن از بعضی از محصولات کشاورزی تا 70 متر مکعب آب مصرف می گردد. تولید هر 5 میلیون تن محصول فولادی از معدن تا محصول نهایی برای 15000 نفر اشتغال مستقیم ایجاد می نماید.  از منابع آب زیرزمینی کشور 92% در کشاورزی 2% در صنعت و 8% به صورت شرب مصرف می شود. انتقال آب از خلیج فارس یکی از روش های تامین آب، انتقال آن از خلیج فارس است. بررسی آماری کشورهای منطقه در سال 2012 نشان می دهد، امارات با 2300 و عربستان با 850، کویت با 650 میلیون لیتر و حتی بحرین با 130 میلیون لیتر بسیار بیش از ایران با 75 میلیون لیتر به استفاده از آب خلیج فارس توجه نموده اند. شاید با نگاهی دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس با بهره گیری از درآمد نفتی، کمترین آسیب را از بحران آبی پذیرا خواهند بود. شرکت هایی مانند فولاد مبارکه با کاهش مصرف فولاد در صنعت فولاد و شرکت گل گهر با شروع انتقال آب از خلیج فارس، قابل توجه ترین فعالیت ها در زمینه آب داشته اند. آب مجازی اصطلاح آب مجازی اولین‌ بار در دهه ٩٠ میلادی توسط تونی آلن مطرح شد که تعریف آن: مقدار آبی است که یک کالا یا یک فراورده کشاورزی در فرایند تولید، مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان است. صفت مجازی در این تعریف بدان معناست که بخش عمده آب مصرف‌ شده در فرایند تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد و در حقیقت بخش بسیار ناچیزی از آب مصرفی در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی خواهد‌ ماند. نکته مهم اینکه، صفت مجازی به معنای غیر واقعی نیست، بلکه صریحا باید گفت آب مجازی، آبی کاملا واقعی است، برای مثال، آب مجازی مورد نیاز برای تولید یک کیلوگرم گندم به‌طور متوسط 1300 لیتر است. مطالعه‌ای موردی که سال ٢٠٠٤ در استرالیا انجام شده نشان می‌دهد میزان آب مجازی برای ساخت یک آپارتمان مسکونی، معادل ١٥ سال مصرف آب ساکنان آن ساختمان است. مقدار آب مجازی برخی از مواد غذايی و كالاهای مصرفی در جدول یک ارائه شده است همان‌طور که از جدول شماره یک پیداست تولید یک خودرو حدود ٤٠٠ مترمکعب از منابع آبی را مصرف می‌کند، بنابراین لازم است صنایع خودروسازی یا در مناطقی پر آب احداث شوند یا قطعاتی که مصرف آب زیادی دارند از طریق واردات تأمین شوند یا از منابع آب غیر قابل تصفیه در این بخش استفاده شود. این مورد در تمام صنایع دیگر نیز لازم‌ الاجراست. آب مجازی رابطه عکس با بهره‌وری آب دارد یعنی با افزایش بهره‌وری آب، مقدار آب مجازی در محصول یا کالای مورد نظر کاهش می‌یابد. رابطه آب مجازی و بهره‌وری آب با توجه به پایین‌ بودن بهره‌وری آب کشاورزی در ایران، مصرف آب مجازی در این بخش بسیار بالا است، بنابراین بهترین راهکار در شرایط موجود، توسعه هر چه بیشتر تجارت آب مجازی است. در واقع کشورهای کم‌آب (همچون ایران) می‌توانند با تجارت آب مجازی و واردات محصولات آب‌بر، مقدار آب مورد نیاز برای تولید آنها را ذخیره کنند. بیشترین حجم تجارت جهانی آب مجازی مربوط به محصولات کشاورزی است و در بین آنها گندم بالاترین میزان را دارد. در جدول شماره دو، ١٠ کشور اول صادر کننده و وارد کننده آب مجازی خالص در سال‌های ١٩٩٧ تا ٢٠٠١ میلادی فهرست شده‌اند. همان‌طور که از جدول دو مشخص است ایران فقط با ١٥ میلیارد متر مکعب واردات آب مجازی در رتبه هشتم است و ژاپن که بحران آب ندارد با واردات آب مجازی به میزان ٩٢ میلیارد متر مکعب (یعنی شش برابر واردات ایران که حدود ٧٠ درصد آب تجدید‌پذیر سالانه ماست) در رتبه نخست قرار دارد. براساس پژوهشی که در سال ١٣٨٥ روی محصولات غذایی کشور انجام شده است، غلات، حبوبات، خشکبار و دانه‌های روغنی از لحاظ آب مجازی، محصولاتی پرمصرف و میوه‌ها، سبزی‌ها و محصولات صنعتی، کم‌مصرف هستند. لزوم تحقیقات مشابه 1. مسئولان در نگرش خود نسبت به آب مجازی ترتیب اثر داده و بر اصرار یک دهه گذشته در راستای خودکفایی در بعضی محصولات، به‌ویژه گندم (به‌ عنوان یک محصول پرمصرف که فشار زیادی بر منابع آبی کشور وارد کرده است) خاتمه دهند. برای مثال گندم با سهم ٥/٥٨ درصدی در واردات آب مجازی، بزرگ‌ترین محصول وارداتی در سال‌های ١٣٦٢ تا ١٣٨٢ بوده است و با واردکردن ۱۰.۴ میلیون تن گندم در سال‌های ١٣٨٢-١٣٧٨ بیش از ۱۱.۶ میلیارد متر مکعب آب در کشور ذخیره شده است. 2. در برخی محصولات نیاز است تجارت آب مجازی در بین استان‌ها نیز انجام شود به این صورت که با توجه به شرایط مناسب شمال کشور از نظر منابع آبی، کشت برنج فقط در این منطقه صورت گیرد و وزارت جهاد کشاورزی با تعیین الگوی کشت مناسب هر منطقه، مانع از بحرانی‌تر شدن منابع آبی شود. 3. واردات براساس محصولاتی که بیشترین مصرف آب مجازی را دارند تنظیم و در مقابل بر تولید محصولاتی که مصرف آب مجازی کمتری دارند تأکید و نسبت به صادرات آنها اقدام شود. در پایان باید گفت، علاوه بر راهکارهای صرفه جویی در خانه، اجتناب ناپذیر است که با رشد صنعتی شدن جهان، بخش صنعت و تجارت که مصرف کنندگان آب بیشتر هستند و در آلودگی آب نیز نقش عمده تری دارند، به صرفه جویی توجه جدی داشته باشند علاوه بر آن بخش قابل ملاحظه ای از آب مصرفی توسط خطوط فرسوده و انشعابات غیرفنی به هدر می رود، متولیان و متخصصان امر نباید به این مسئله نیز بی اعتنا باشند. دامنه تبلیغات مستمر همراه با نشان دادن معضلات خشکسالی حتی در جهان و فاجعه های طبیعی و انسانی که در اثر کمبود آب به وجود می آید نیز به عهده مسئولان و متخصصان آب است و رسانه ها باید با برنامه ریزی و انجام کارهای فرهنگی در آگاهی بخشی اثرگذار باشند. منبع : | نمناک | نت رای | روزچین | پرشین استار | خبرگذاری صدا و سیما | مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی | مرجع فولاد | خبر آنلاین " ,"datePublished":"2018-04-09T13:24:13+04:30","dateModified":"2019-09-18T13:39:02+04:30","mainEntityOfPage":"Article", "publisher" : [{"@context" : "https://schema.org", "@type" : "Organization", "name" : "jameesalamat.com - جامعه سلامت", "url":"jameesalamat.com", "logo": { "@type": "ImageObject", "url": "jameesalamat.com/themes/custom/winter/logo.png", "width": "300px", "height": "83px" }}] }