بیماری های خودایمنی بیماری هایی هستند که در آنها سیستم ایمنی بدن که وظیفهشان حفاظت از بدن و نابود کردن آسیب رسانهای خارجی همچون باکتری هاست، اشتباها شروع به حمله به بافتهای بدن مینمایند. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به مغز و نخاع دو تا از اجزاء مهم که سیستم مرکزی اعصاب را کنترل میکنند، کرده و باعث فلج شدن و از کارافتادگی آنها میشود. سایر بیماریهایی خودایمنی شامل لوپوس و آرتریت روماتوئید میشود.
سیستم مرکزی اعصاب از میلیونها عصب تشکیل شده که وظیفه انتقال پیامها بین مغز و اجزای بدن را برعهده دارند. این اعصاب پوشیده از لایهای محافظ بنام myelin (نوعی چربی) که از تداخل اعصاب باهم جلوگیری مینماید (کاری که لایه محافظ سیمهای الکتریکی انجام میدهد). در بیماری ام اس سیستم ایمنی بدن شروع به آسیب رساندن به این چربی ها کرده و با این کار باعث میشود، انتقال پیام توسط این اعصاب مختل شده و مغز قدرت کنترلی خود بر بدن را از دست دهد. در این شرایط بدن دچار کاملا فلج و ناتوان میشود.
هر چند که شفایی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما با درمان و مراقبت میتوان حملات ام اسی و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داد. برطبق انجمن ملی ام اس آمریکا حدود ۴۰۰۰۰۰ آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند و این بیماری بین زنان دو تا سه برابر شایعتر از مردان است. همچنین بیشترین خطر ابتلا به این بیماری بین نوجوانی و سن ۵۰ سالگی میباشد.
عوامل محیطی موثر در بروز بیماری ام اس
هیچ کس نمی داند. سرنخ های وسوسه انگیزی به تحقیقات در بسیاری از زمینه ها دامن زده اند، اما هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد. برخی از نظریه ها عبارتند از:
جغرافیا: افراد در بخش های سردتر جهان بیشتر از کسانی که در مناطق گرمتر زندگی می کنند به این بیماری مبتلا می شوند. محققان به دنبال این هستند که بدانند آیا ویتامین D و نور خورشید ممکن است افراد را در برابر این بیماری محافظت کند.
سیگار کشیدن: توتون و تنباکو ممکن است خطر را کمی بالا ببرند. اما این فرضیه کامل نیست.
ژنتیک: ژن نیز دارای نقش است. اگر یکی از دو قلوهای مشابه ام اس داشته باشد، دوقلو دیگر ۲۰٪ تا ۴۰٪ احتمال ابتلا به آن را دارد. خواهر و برادر احتمال ۳٪ تا ۵٪ ابتلا را دارند اگر یک برادر یا خواهر او مبتلا باشد.
واکسن: تحقیقات گسترده ای اساسا واکسن را به عنوان علت ام اس رد کرده اند.
قرار گرفتن در معرض ویروس اپستین – بار(Epstein-Barr) بسیاری از تحقیقات نشان داده است افرادی که ام اس دارند دارای آنتی بادی بهEBV در بدن خود هستند. این بدان معناست که آنها در معرض این ویروس قرار گرفته اند. همچنین تحقیقات نشان داده است که خطر ابتلا به ام اس در افرادی که با EBV بیمار شده اند بسیار بالاتر است.
ام اس احتمالا یک بیماری خود ایمنی است. مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید، بدن آنتی بادی بر علیه خود ایجاد کرده، و باعث صدمه زدن به خود می شود. در ام اس، آسیب به پوشش، و یا میلین اعصاب رخ می دهد.
از مهم ترین فاکتور های محیطی می توان به استرس (فشارهای سنگین روحی یا فیزیکی)، کمبود ویتامین 3D به دلیل در معرض تماس نور خورشید قرار نگرفتن به مدت کافی، تروما و عفونت های ویروسی اشاره کرد.
علائم و نشانه های ابتلا به بیماری ام اس
شایع ترین نشانه های بیماری ام اس
سید امیر حجازی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قم و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم در خصوص علائم بیماری ام اس عنوان کرد: نشانه های حسی (احساس سوزن سوزن شدن در دست یا پاها، گزگز یا خواب رفتگی اندام ها) از شایع ترین و نخستین علامت هایی است که در مبتلایان به ام اس بروز پیدا می کند. وی در خصوص شایعترین نشانههای این بیماری اضافه کرد: هنگامی که فرد در معرض گرمای شدید مانند سونا یا حمام بخار قرار می گیرد، این نشانه ها شدت پیدا می کند. به طور معمول 50 درصد از افراد در شروع بیماری ام اس دچار نشانه های حسی هستند و طی پیشرفت بیماری تقریبا تمام مبتلایان به ام اس این نشانه ها را تجربه می کنند. حجازی با بیان اینکه خواب رفتگی دست و پا در تمامی موارد به منزله ابتلا به بیماری ام اس نیست، تاکید کرد: عوامل دیگری مانند سندرم کارپال تونل، کمبود آهن، چربیخون بالا و کمبود ویتامین نیز سبب خواب رفتن دست و پا می شوند. مبتلایان به ام اس هنگامی که از خواب بر می خیزند احساس می کنند که یک غبار جلوی چشمانشان را فرا گرفته است که به این عارضه اپتیک نورایتیس اطلاق می شود که در این مشکل یکی از اعصاب چشم انسان دچار التهاب شده و در نتیجه بینایی فرد با اختلال مواجه می شود. 25 درصد از افراد در شروع بیماری ام اس دچار درگیری سر عصب اپتیک هستند که با پیشرفت این بیماری این میزان به حدود 50 درصد افزایش پیدا میکند. این عضو هیئت علمی دانشگاه یادآور شد: احساس ضعف در اندام ها مانند دست یا پا به خصوص پس از راه رفتن طولانی مدت یا ورزش سنگین از علامت های شایعی است که در مبتلایان به ام اس بروز پیدا می کند که این نشانه به ویژه پس از حمام یا سونای داغ یا در معرض هوای گرم قرار گرفتن شدت پیدا می کند. همچنین در زنان در دوران عادت ماهانه احساس ضعف در اندام ها تشدید می شود. از دیگر نشانه هایی که مبتلایان به ام اس از آن رنج می برند می توان به علامت های مخچه ای مانند اختلال در تعادل و صحبت کردن، لرزش دست، سرگیجه های شدید و مزمن، ناتوانی در گرفتن اشیاء و حرکات ناموزون چشمی اشاره کرد که البته شیوع این علائم از میزان پایینی برخوردار است. وی با بیان این که علامت های ساقه مغزی از دیگر نشانه های بیماری ام اس محسوب شده و به صورت سرگیجه، دوبینی و به ندرت اختلال در بلع ظاهر می شوند، عنوان کرد: از دیگر نشانه های مبتلایان به ام اس می توان به عارضه (INO) (فلج اعصاب حرکتی چشم ، اغلب عصب 6) اشاره کرد که در این اختلال وقتی فرد به سمت راست نگاه می کند چشم چپش به داخل نمی آید و چشم راستش حرکت جبرانی دارد. بنابراین اگر این حالت دوطرفه باشد به خصوص در زنان جوان ما مشکوک به بیماری ام اس می شویم. این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قم تصریح کرد: فلج عصب زوج 7 صورت، جاری شدن آب بزاق دهان، تغییر مزه غذاها ، احساس درد یا گرفتگی صورت، درد های خنجری در صورت، اندام ها و علامت های شناختی از دیگر نشانه های بیماری ام اس به شمار می آیند. حدود 40 تا 70 درصد مبتلایان به ام اس با پیشرفت این بیماری دچار علامت های شناختی ، کاهش حجم موثر سلول های مغزی، اختلال حافظه، اضطراب، نگرانی و اختلالات اسفنکتر می شوند. وی عنوان کرد: شایع ترین سن بیماری ام اس بین سنین 20 تا 40 سالگی بوده و بیش از 70 درصد از بیماران در این سنین قرار دارند. افراد جوان که بدون علت خاصی دچار علائم بالینی نظیر ضعف دست و پا ، اختلالات حرکتی، کاهش بینایی، دوبینی، سرگیجه و از دست دادن تعادل می شوند حتما باید به متخصص نورولوژیست مراجعه کنند تا آزمایش های مربوطه و (MRI) برای آن ها صورت گیرد.
علائم بیماری ام اس
1. کاهش حافظه
کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز، صحبت کردن و مشکلات زبانی از اختلالات رایج در نتیجه ی پیشرفت ام اس است که البته خیلی وقت ها می تواند از علائم شروع این بیماری باشد.
2. اختلالات جنسی
در بیماران مبتلا به ام اس در مراحل شدید، اختلالات جنسی یکی از شایع ترین اختلالات در نظر گرفته می شود. این وضعیت که در بیشتر اوقات عارضه ای غیر قابل پیشگیری است، خیلی وقت ها یکی از علائم ابتلا به ام اس در نظر گرفته می شود.
3. سرگیجه
این بیماران معمولا در مستقیم حرکت کردن مشکل دارند. در واقع این عدم تعادل در کنترل حرکات معمولا با پیشرفت تخریب سلول های عصبی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر است که بسیاری از مبتلایان به ام اس برای راه رفتن نیاز به عصا دارند.
4. دوبینی
دوبینی یا همان اختلالات بینایی به دلیل حمله ی بیماری ام اس به سیستم عصبی و تاثیر بر روی عصب بینایی به وجود می آید و به طور شایع در مبتلایان به بیماری ام اس دیده می شود.
5. مورمور شدن انگشتان و بی حسی
بی حسی و مورمور شدن مداوم که معمولا صورت و دست ها و پاها را درگیر می کند، عارضه ی شایع بیماران مبتلا به ام اس است که به علت آسیب و تخریب سلول ها عصبی در مغز و نخاع ایجاد می شود. اما این وضعیت برای فردی که هنوز به بیماری مبتلا نشده و یا برای اولین بار است که آن را تجربه می کند، بسیار عجیب به نظر می رسد. در واقع بی حسی و مورمور شدن می تواند در ابتدا به صورت حمله ای فرد را مورد آسیب قرار دهد. پاها شایع ترین بخش بدن برای بروز این عارضه اند.
6. ضعف و گرفتگی عضلات
اسپاسم ها و گرفتگی های عضلانی حمله ای یکی از علائم آزاردهنده ی ام اس است. این اسپاسم ها معمولا شدیدا دردناک هستند، در بخش های انتهایی بدن نظیر دست ها و پاها ایجاد می شوند و بعد از چند دقیقه برطرف می شوند.
7. اختلال در کنترل ادرار و مدفوع
بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع در بیماری ام اس دور از انتظار نیست. تقریبا 80 درصد بیماران مبتلا به ام اس در کنترل ادرار و مدفوع خود مشکل دارند. این افراد معمولا از احساس دفع ادرار مکرر و ناگهانی در عذاب هستند. مشکل آزاردهنده دیگر در این افراد، اسهال مداوم و اختلال کنترل تخلیه روده است. اگر این برای شما یک مشکل شده است، بهتر است هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کرده و وضعیت را بازگو کنید.
8. بی حالی و افسردگی
ابتلا به بیماری آزاردهنده ای نظیر ام اس، علاوه بر آسیب جسمی می تواند ابزاری برای شکنجه روحی فرد باشد. بسیاری از مبتلایان به ام اس، احساس افسردگی، تحریک پذیری و تغییرات خلق و خو را یکی از مشکلات رایج خود بیان می کنند.
9. مشکلات سخن گفتن
گرچه مشکلات گفتار از مشکلات بینایی کمتر شایع است، برخی از افراد مبتلا به ام اس لکنت زبان پیدا میکنند. این عارضه هنگامی رخ میدهد که ام اس اعصابی را که پیامهای گفتار را به مغز منتقل میکنند، تخریب میکند. برخی از افراد نیز دچار اشکال بلع میشوند.
10. خارش
خارش به عنوان نوعی اختلال حسی ممکن است در ام اس اتفاق بیفتد. نوع شایع تر اختلال حسی در ام اس یعنی کرخی و گزگز است. اختلال حسی در ام اس می توان احساس سوزش و یا دردهای تیرکشنده را ذکر کرد. خارش ممکن است ناگهان و با شدت زیاد اما کوتاه مدت روی دهد و در هر قسمتی از بدن یا صورت می تواند احساس شود و با خارش عمومی بدن که در نتیجه واکنش های الرژیک روی می دهد متفاوت است چرا که این خارش با هیچ نوع بثورات یا قرمزی پوست همراه نیست و چون منشا عصبی دارد پماد کورتون برروی آن بی تاثیر است. گذشته از احساس ناخوشایند، این خارش ها به خودی خود جای نگرانی ندارند و با مصرف داروهایی نظیر کاربامازپین، فنی توئین، گاباپنتین زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل کنترل هستند.
11. تشنج صرعی
تشنج های صرعی از علائم بسیار رایج بیماری ام اس هستند که از گسترش اختلالات در مناطقی از مغز به نام قشر مغز ناشی می شوند. قشر مغز بیرونی ترین و البته بزرگ ترین بافت عصبی مغز است که مغز را می پوشاند و از آن محافظت می کند.
- حملات کوتاه اختلال هوشیاری همراه با حرکات پرشی و یا سفت شدن عضلات بدن (GTCS)
- حملات غیاب: حملات اختلال هوشیاری بدون حرکات واضح در اندام ها (Absence)
- حملات با اختلال هوشیاری نسبی (نه کامل) همراه با فعالیت های کلیشه ای تکرار شونده (Partial complex)
این علائم به صورت حملات بسیار کوتاه، بدون منشا تشنجی و به اشکال گوناگون بروز می کنند مثلا به شکل دردهای تیرکشنده برق آسا در صورت و یا هر قسمت از بدن و یا گرفتگی های عضلانی در دست یا پا و یا علامت لرمیت که احساس برق گرفتگی در امتداد ستون فقرات و اندام هاست که بعد از خم کردن گردن ایجاد می شود. تشخیص دقیق حملات تشنجی، از طریق اطلاعات دقیق از خود فرد و همراهان و انجام نوار مغز ممکن می شود. اغلب تشنج های ام اس خوب کنترل می شوند مشروط براینکه داوری مناسب و با مقدار مناسب مصرف شود.
12. سردرد (علامت نادر)
گرچه سردرد از علائم نادر ام اس است اما مطالعات نشان داده که احتمال بروز سردرد در مبتلایان به ام اس بیش از افراد غیرمبتلا است. در یک گزارش علمی، نتیجه گیری شده است که احتمال بروز سردرد در ام اس بیش از دو برابر افراد غیرمبتلا است و در گزارشی دیگر محققان یافته اندکه در یک سوم مبتلایان به ام اس سابقه سردردهای میگرنی وجود دارد. همچنین در مطالعه ای دیگر نشان داده شد که در ۲۰ درصد افراد مبتلا به ام اس، سابقه فامیلی میگرن وجود داشته است در حالی که در ۱۰ درصد افراد غیر مبتلا این سابقه در فامیل وجود داشته است. همچنین مشاهده شده که سردردهای میگرنی ممکن است اولین علامت بیماری ام اس باشد.درمان میگرن در زمینه ام اس همانند سایر میگرن ها است و لازم است زیر نظر متخصص مغز و اعصاب انجام شود.
13. کاهش شنوایی
آخرین مورد از علائم ام اس. کاهش شنوایی از دیگر علائم نادر بیماری ام اس است به طوری که فقط در ۲ درصد مبتلایان به ام اس روی می دهد و به ندرت ممکن است کاهش شنوایی علامت آغازگر ام اس باشد اما از دست رفتن کامل شنوایی نادرست و اغلب موارد کاهش حاد شنوایی، تمایل به بهبودی دارد. این شکایت معمولا با علائم دیگر بیماری همراه است مانند اشکال تعادل یا اختلال بینائی است.
عارضه کاهش شنوایی در ام اس اغلب به دلیل التهاب و تخریب عصب هشتم (عصب شنوایی) در محل ورود آن به ساقه مغز روی می دهد اگرچه آسیب هر قسمتی از راههای شنوایی در مغز می تواند سبب افت شنوایی شود. افت شنوایی در بیماری ام اس، ممکن است به دلایلی دیگری باشد که ربطی به بیماری ام اس ندارند.لذا بیماران مبتلا به ام اس که دچار کاهش شنوایی می شوند لازم است با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنند تا از علل دیگر به جز ام اس مطمئن شوند.
حساسیت به گرما در افراد مبتلا به ام اس عادی بوده و کمی افزایش دمای بدن میتواند محرک و یا بدتر کننده بیماری ام اس باشد. افراد در ابتدای ابتلا به بیماری عود کردن گهگاه این علایم و سپس ناپدید شدن موقتی این علایم را حساس میکنند. بعضی از افراد مبتلا به نوع خوشخیم این بیماری بوده و بعد از حمله اولیه دچار حمله دیگری نشده و بیماریشان پیشرفت نمیکند.
پیشرفت بیماری ام اس
بیماری ام اس در هر شخصی الگوی متفاوتی دارد، و در بسیاری از افراد میتوان با درمان بیماری را کنترل کرد.
ام اس به چهار شکل ممکن است پیشرفت کند:
1. عودکننده - فروکشکننده:
حمله حاد بیماری و شعلهورشدن ناگهانی علائم رخ میدهد، سپس این علائم به طور کامل یا نسبی بهبود پیدا میکنند . سپس حملات بعدی به همین شکل با فواصل زمانی متفاوت ممکن است بروز کند. این شایعترین شکل بیماری ام اس است.
2. پیشرونده اولیه:
علائم ام اس به آهستگی اما به طور مداوم بدتر میشود، بدون اینکه در طول زمان بهبودی رخ دهد یا شعلهور شدن ناگهانی بیماری رخ دهد.
3. پیشرونده ثانویه:
بیماری به شکل عودکننده - فروکشکننده شروع میشود، و بعد به شکل پیشرونده تبدیل میشود.
4. پیشرونده عودکننده:
علائم زمینهای به طور مداوم بدتر میشود. در عین حال بیمار حملات حاد را هم تجربه میکند که ممکن است فروکش کنند یا نکنند. این شکل بیماری از همه نادرتر است.
دلایل ابتلا به بیماری ام اس
هیچ کس در مورد دلایل اصلی اشتباه سیستم ایمنی بدن برای حمله به اعصاب در بیماری ام اس نمیتواند نظر قطعی دهد. بعضی از دانشمندان معتقدند ترکیبی از ژنتیک و چیزی در محیط زیست میتواند باعث ابتلا به این بیماری شود.
افرادی که بیشتر از بقیه در خطر ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند :
به طور کلی دو گروه اشخاص با رفتارهای غلط خود را در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار می دهند که شامل:
1. افراد حساس و زودرنج
این نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق العاده حساس, زودرنج و عصبی و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خارج شده و تعادل خود را از دست می دهند و ساعت ها فکر خود را مشغول کرده و به خود و دیگران پیله می کنند.
2. افراد با طبع سردی
افرادی هستند که از نظر ژنتیک دارای طبع سردی بوده و مدام از غذاهای سردی بخش (غذاهائی با pH اسیدی) به حد وفور استفاده می کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی, سرکه, تمبر هندی, ماست, قره قورت و امثالهم دارند.
اگر والدین و یا برادر و خواهر شما به بیماری ام اس مبتلا باشند، خطر ابتلای شما به ام اس بین ۱ تا ۳ درصد افزایش مییابد. عفونت ها و ویروس های خاص از جمله ویروس ابشتاین بار میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. افراد سفیدپوست، بخصوص خانوادههای ساکن اروپای شمالی در بیشترین خطر ابتلا به این بیماری قراردارند. نژادهای آسیایی، آفریقایی یا بومی آمریکا در بین سایر نژادها در کمترین خطر ابتلا به این بیماری هستند. در کشورها و مناطق جغرافیایی خاص از جمله اروپا، کانادای جنوبی، آمریکای شمالی، نیوزلند و استرالیای جنوبی خطر ابتلا به بیماری ام اس بیشتر از سایر مناطق جهان است. درصورتیکه شما مبتلا به سایر بیماریهای خودایمنی از جمله بیماری تیروئید، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده هستید، خطر ابتلای شما به اماس افزایش مییابد.
عوارض ابتلا به بیماری ام اس
در بعضی مواقع افراد مبتلا به ام اس به سایر مشکلات زیر مبتلا میشوند:
- خشکی و یا گرفتگی عضلات
- فلج شدن بخصوص فلج شدن پاها
- مشکلات مثانه، شکم و یا مشکلات جنسی
- مشکلات ذهنی، از جمله فراموشی و یا عدم تمرکز
- افسردگی
- صرع یا بیهوشی
چگونگی درمان بیماری ام اس
۱. داروها
2. کنترل درد
3. فیزیوتراپی
4. درمانهای طب مکمل برای بیماری ام اس
روش های کنترل علائم بیماری ام اس
هنوز درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد به دلیل این که یک علت واحد در پیدایش این عارضه نقش ندارد و چندین دسته علل در بروز آن دخالت می کنند ولی با استفاده از روش هایی نظیر گفت و گو با فرد بیمار، پرهیز از خستگی، اضطراب و کار زیاد، دوری از گرما و سایر روش های کمک درمانی افراد دچار این عارضه می توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند. متاسفانه اکنون کشور ما در زمره کشورهای با شیوع بالا از نظر بیماری ام اس قرار گرفته است. این در حالی است که در سال های گذشته ما جزء نواحی با شیوع متوسط بوده ایم. همچنین طبق بررسی های صورت گرفته اگر افراد زمینه ی ژنتیکی ابتلا به بیماری ام اس را داشته باشند ولی به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار گرفته و دچار کمبود ویتامینD3 نباشند در تمام طول عمرشان علائم این عارضه را تجربه نمی کنند.
درمان خانگی بیماری ام اس با تغییر سبک زندگی
- باندازه کافی استراحت نمایید، اینکار باعث میشود کمتر احساس ضعف و خستگی نمایید.
- ورزش کنید، انجام مرتب ورزش و فعالیت بدنی از جمله ورزشهایی مثل پیادهروی، شنا، کاهش وزن و سایر فعالیتهای متعادل به شما در تقویت عضلات، مثانه و روده و همچنین حفظ تعادل شما کمک مینماید.
- بدنتان را خنک کنید، بعضی اوقات شدت بیماری ام اس با گرم شدن بدن افزایش مییابد. با ریختن آب خنک روی خود، شنا در آب خنک و خوردن نوشیدنیهای خنک بدنتان را خنک نمایید.
- خوردن رژیم غذایی مناسب، چراکه رژیم غذایی مناسب میتواند به شما در حفظ تناسب اندام، تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامت استخوانهاکمک نماید.
- استرستان را کاهش دهید، چراکه استرس میتواند شدت بیماریتان را افزایش دهد.
امگا 3 کاهنده التهابات سیستم عصبی
امگا 3 کاهنده التهاب است و با توجه به نظریههایی که پیرامون اماس مطرح است، باید برای بهبود التهاب، از منابع غذایی امگا 3 یا مکمل آن استفاده شود. همچنین با توجه به این که بیش از 70 درصد وزن خشک مغز و سیستم عصبی از امگا 3 تشکیل شده است برخی محققان معتقدند امگا 3 درمانی میتواند در بیماریهای سیستم اعصاب مانند اماس یا بیماریهای همراه با تغییرات ساختاری مغز مانند آلزایمر و زوال عقل موجب بهبودی شود. همچنین از تاثیرات شگفتانگیز امگا3 بهبود اضطراب و افسردگی است. مکمل یاری با امگا 3 به میزان 1000 تا 3000 میلیگرم در روز میتواند در بیماران اماس مفید باشد. مصرف امگا 3 قبل از خواب به داشتن خواب راحت کمک میکند. انجمن قلب آمریکا توصیه میکند برای پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی روزانه 2000 تا 4000 میلیگرم مکمل امگا 3 مصرف شود.
نقش پررنگ مکمل درمانی در بیماری ام اس
اگرچه استفاده از مکملهای غذایی که حاوی ویتامین یا ماده معدنی خاصی است در شرایطی که رژیم غذایی متنوع و حاوی تمام مواد مغذی باشد ضروری نیست، اما برخی مکملهای مواد مغذی میتواند در بیماران ام اس نقش مهمی در بهبود علائم داشته و عوارض بیماری را در آنها کاهش دهد.
ویتامینهای گروه B محافظتکننده از میلین
ویتامینهای گروه B شامل ویتامین B1، B2، B3، B5، B6، فولات، B12 و بیوتین هستند و مشخصه اصلی آنها تاثیرات مثبت بر سیستم عصبی بخصوص سیستم عصبی مرکزی است.
در اولین مراحل کمبود هر کدام از ویتامینهای B، عوارض عصبی مانند بیاشتهایی و ضعف و بیحوصلگی مشاهده میشود. محققان نقش ویژهای برای ویتامینهای B6، فولات و B12 در بیماری اماس قائل هستند. در بیماری اماس میلینها در سیستم اعصاب مرکزی بطور قابل توجهی تخریب میشوند که ویتامین B12 علاوه بر نقش مهم در تولید گلبولهای قرمز خون، نقش اساسی در محافظت و بازسازی از میلینها ایفا میکند و با توجه به ارتباط نزدیک ویتامین B12 با فولات و B6 کمبود هر کدام میتواند تاثیرات نامطلوبی به همراه داشته باشد. منابع غذایی این ویتامین شامل محصولات حیوانی مانند انواع گوشت است.
ویتامین D تعدیلکننده سیستم ایمنی
ویتامین D، ویتامین خورشید نامیده میشود و به عنوان یک تعدیلکننده مهم ایمنی در سطوح سلولی مطرح است. مطالعات نشان میدهد یکی از علل افزایش بروز بیماریهای مربوط به سیستم ایمنی مانند سرطانها، آلرژیها و بیماریهای خود ایمنی مانند ام اس، در اثر کمبود شدید ویتامین D است که منجر به مهاجم شدن سیستم ایمنی علیه خود میشود. مطالعات بسیاری به بررسی سطوح این ویتامین در مبتلایان به ام اس پرداختهاند که کاهش سطوح ویتامین D و کمبود قابل توجه آن را در مبتلایان به ام اس گزارش کرده است.
یک رژیم غذایی مناسب در بیماران مبتلا به ام اس باید حاوی مقادیر مناسب و کافی ویتامین D باشد. با توجه به این که تامین مقادیر کافی ویتامین D از رژیم غذایی بسیار دشوار است، مواجهه با نور مستقیم خورشید به میزان 5 ـ 10 دقیقه و حداقل 4 بار در هفته میتواند ویتامین D مورد نیاز را از طریق نور خورشید تامین کند. در صورت عدم تامین ویتامین D مورد نیاز از نور خورشید و مواد غذایی، مکملهای ویتامین D میتواند انتخاب بسیار مناسبی محسوب شود. بر اساس یافتهها بهترین مقدار ویتامین D در بیماریهای سیستم عصبی در محدوده 50 ـ 80 ng/ml است. در موارد کمبود، مکمل یاری با قرصهای 50000 واحدی ویتامین D3 به صورت هفتگی به مدت 15 هفته میتواند در بیماران ام اس یا سایر بیماران مرتبط با سیستم ایمنی به بهبود فاکتورهای ایمنی منجر شود. در موارد عدم کمبود، مصرف قرصهای 50000 واحدی ویتامین D3 در بزرگسالان به صورت ماهیانه و در نوجوانان هر دو ماه یک بار میتواند مفید باشد.
اهمیت آنتیاکسیدان در درمان بیماری ام اس
برخی مطالعات حاکی از این است که نفوذ مواد اکسیدان به سیستم عصبی و آسیب به آن میتواند از علل بروز ام اس باشد. زیرا ساختمان میلین از چربیها تشکیل شده و چربیها یکی از حساسترین مواد نسبت به حضور اکسیدانها هستند. یکی از روشها در تسریع درمان ام اس میتواند «آنتیاکسیدان درمانی» باشد. رژیم غذایی غنی از میوهها و سبزیجات تازه به عنوان یک راهکار مهم برای دریافت آنتیاکسیدان و تقویت سیستم ایمنی قلمداد میشود. همچنین مصرف مغزهای گیاهی و روغنهای گیاهی به دلیل محتوای بالای ویتامین E به عنوان یک مدافع قدرتمند چربیها در مقابل اکسیدانها میتواند در بیماران ام اس تاثیرات سودمندی داشته باشد. همچنین در صورت عدم مصرف میوهها و سبزیجات تازه با مراجعه به متخصص تغذیه میتوان از مکملهای تغذیهای استفاده کرد. ویتامینهای A، C و E از مهمترین ویتامینهای آنتیاکسیدان و مس و روی و سلنیوم از مهمترین مواد معدنی آنتیاکسیدانی هستند.
درمان بیماری ام اس با گیاهان
یکی از بیماری هایی که در سالهای اخیر شنیدن اسمش هم مردم را به وحشت انداخته، ام اس یا اسکلروز چندگانه است. علت آن است که پزشکی جدید برای این بیماری هم مثل بسیاری بیماری های دیگر درمانی ندارد و فقط با کورتن اقدام به نابودسازی بدن بیمار و تشدید مشکلات او میکند. اما این بیماری در طب سنتی تعریف ساده ای دارد و به همین دلیل درمان هم دارد و حتی می توان گفت درمان ام اس بسیارساده است.
ام اس سردی بروز کرده در مغز و اعصاب است و باید با گرمی آن را درمان کرد، البته این تعریف ساده به معنی این نیست که طول درمان ام اس مثل یک سرما خوردگی است ولی در طول ۴ تا ۶ ماه درمان با این روش های ساده پیشرفت های چشمگیری در بیماران مشاهده می شود:
درمان بیماری ام اس با طب سنتی
ساده ترین روش های درمان بیماری ام اس، مصرف گرمی ها و رعایت موارد زیر است:
1. انجیر؛ شبی هفت عدد انجیر خیس خورده دریک لیوان آب که آب انجیر هم خورده شود.
2. زیتون؛ هفت عدد زیتون صبح ناشتا و هفت عدد زیتون شب دو ساعت بعد از شام (زیتون شور غیر کارخانه ای)
3. چرب کردن مواضعی که دچار ضعف حسی و حرکتی شده اند با روغن زیتون بودار
4. پرهیز از بوهای سرد و بوهای صنعتی به همراه داشتن عطر گل محمدی و استشمام مداوم آن بسیار سودمند است.
5. استفاده از ملین ها و هضم کننده ها برای سالم نگه داشتن دستگاه گوارش
6. پژوهش های انجام شده در امریکا نشان میدهد که هفته ای یک قاشق مربا خوری زعفران می تواند به درمان ام اس کمک زیادی کند این، دانشمندان موفق به کشف مادهای در زعفران شدهاند که در درمان بیماریها، بویژه درمان ام اس و تصلب شرایین موثر است. ماده درمانگر زعفران که کروسین نام دارد در حفاظت از سلولهای مغزی نقش دارد و مانع آسیب به سلولهای مغزی میشود که چربی تولید می کنند. چربی تولیدی در سلولهای مغز، همانند عایق و روکش در اطراف اعصاب مغز عمل می کند. در بیماری ام اس، به دلیل تورم سلولهای مغزی این عایق محافظتی از بین می رود. بر اساس یافتههای محققان، مصرف زعفران که حاوی کروسین است، میتواند تورم و فشار سلولی را که منجر به از بین رفتن عایق و تصلب شرائین در مغز میشود را تا حد زیادی در بیماران مبتلا به ام اس را کاهش دهد. نتایج این پژوهش در نشریه ایمونولوژی امریکا به چاپ رسید، که امیدهای تازه ای را در جهت تولید داروهای جدید برای درمان بیماری ام اس به همراه داشته است.
7. بر اساس مطالعات انجام شده توسط دانشمندان و متخصصان طب سنتی سلامتی بیماران مبتلا به “ام اس” با گیاه جینسینگ .. قابل کاهش و درمان میباشد.
ترکیبات شیمیایی جینسینگ : این گیاه دارای گلوکوزیدهای استروئیدی به نام پاناکیلون، یک ساپونین به نام پاناکسوزید یا پاناکسین، مواد صابونی، یک اسانس روغنی فرار به نام پاناسین و یک هورمون و ویتامین B و ویتامین D، ترکیبات استیلنی، استرول ها و سرانجام یک گلوکوزید به نام جینسینگ می باشد. علاوه بر این جینسنگ سرشار از ویتامینهای A ، B6 و فلز روی است. که این گیاه در درمان و کاهش بیماری ام اس کمک شایانی میکند.
8. روزی یک مشت گیاه خرفه برای درمان ام اس؛ یکی دیگر از این درمان ها “گیاه خرفه” است. این گیاه به دلیل داشتن منیزیم به تنهایی بیماری MS را درمان می کند. چون مقدار منیزیم آن بسیار بالا است که ۳۷۵ میلی گرم منیزیم دارد، این کمپلکس های ایمنی دستگاه ایمنی بدن را تحریک کرده تا به بدن حمله کند که منجر به آسیب رساندن به بافت ها می شود.
9. یکی از گیاهان برای درمان “ام اس” که تا ۹۰ درصد بهبودی را ایجاد کرده است، یک مشت در روز گیاه گزنه می باشد. خوردن گیاه خشک گزنه میتواند در درمان ام اس بسیار موثر باشد و هروز یک قاشق چایخوری در آب میوه بریزید و میل کنید.
10. بیماری ام اس با کندر قابل درمان است، براساس آخرین تحقیقات انجام شده بر روی گیاه کندر مشخص شد که روزی ۵ عدد از این گیاه قابلیت درمان بیماری ناعلاج ام اس را دارد. هم اکنون در آلمان از این دارو برای درمان بیماری ام اس و همچنین درمان سرطان مغز و جلوگیری از خونریزی روده استفاده می کنند، با توجه به اینکه عوارض التهابی در سلول های مغز علت اصلی بیماری ام اس شناخته شد به گونه ای که باعث خونریزی و التهاب در مغز بیماران میشود، به همین دلیل از گیاه کندر برای مهار پروستو گرانیت ها لونکوترین التهابات مغز استفاده شود که به درمان بیماری ام اس کمک زیادی میکند، همانطور که میدانیم هم اکنون بیماران ام اس با داروهای اینترفرون درمان می شوند که به خاطر هزینه های سنگین آن با مشکلاتی مواجه شده اند. بنابراین میتوانیم از گیاه کندر در قالب کپسول برای این بیماران استفاده کنیم.
11. یکی از میوه های موثر که در این زمینه توانسته درمان کننده خوبی باشد آناناس است. این میوه به خاطر داشتن آنزیم های پانکرناتین ملامین، مولکول های پروتئین را شکسته و علاوه برخاصیت ضدالتهابی، به کاهش میزان کمپلکس های ایمنی در گردش خون کمک می کند. بالا بودن میزان کمپلکس ها در گردش خون در بیماریهای خودایمنی چون ام اس دیده میشود. آنزیم های موجود در آناناس مانع حملات ناشی از بالا بودن کمپلکس ها می شود.
12. استفاده روزانه مبتلایان به ام اس از گیاه شاهدانه موجب کاهش لرزش های ناشی از این بیماری می شود و اثرات درمانی نسبتا مفیدی دارد به بیماران توصیه میکنیم؛ یک قاشق چایخوری از این گیاه را بو نداده با آب مخلوط کرده و مصرف کنند شاهدانه میتواند در کاهش لرزش های ناشی از این بیماری بسیار موثر باشد .
غذاهای مضر در بیماری ام اس
پرهیز از تخم مرغ ها، محصولات لبنی، بستنی، ترشی، تمر هندی، ماهی، فلفل، دارچین، زنجفیل، زیره، سرکه، چای، قهوه، سوسیس، کالباس، نسکافه، کاکائو، بادمجان، فست فود، برنج سفید، مواد غذایی کنسرو شده، گوشت گاو و شتر، غذاهای سرخ کرده. از غذاهای مزاج سرد استفاده نشود.
غذاهای مفید در بیماری ام اس
مصرف آلو خشک، آب زرشک، تمشک، انجیر، زیتون، بادام، کنجد، گردو، پسته، فندق، انگور، کشمش آفتابی، به، غذاهای آب پز و دیگر گیاهان دارای منیزیم چون دانه خشخاش، لوبیا چشم بلبلی، اسفناج، عسل، سبزی های تازه، نخود، چغندر، حبوبات و آجیل خام. این مواد غذایی میتواند در درمان این بیماری موثر باشند و برای تقویت مفاصل خوردن هفته ای ۳ بار پاچه گوسفند توصیه میشود.
نکته: افراد زیادی که مبتلا به این بیماری بودند، در حال حاضر به لطف خدا و با همین روش های گیاهی و توصیه های ذکر شده، درمان شده و روی پای خودشان راه می روند و حتی از حالت فلجی نیز خارج شدند و بهبود پیدا کردند. با این حال، لطفا در مصرف موارد فوق زیاده روی نکنید و از مصرف خودسرانه اکیدا بپرهیزید، لازم است مقدار مصرف روزانه خود از این گیاهان را با پزشک مربوطه در میان بگذارید.
پیشگیری از بیماری ام اس با مصرف قهوه
بعد از انجام تحقیقات و مطالعات بر روی 2.788 فرد مبتلا به ام اس و 4.000 فرد سالم دانشمندان دریافتند که افرادی که از قهوه استفاده نمی کنند بیشتر در مرض ابتلا به ام اس قرار می گیرند. محققان سوئدی دریافتند افرادی که اصلا قهوه مصرف نمی کنند یک و نیم برابر بیشتر از افرادی که حداقل 6 فنجان قهوه در طول هفته مصرف می کنند مبتلا به ام اس می شوند. در مطالعه ایالات متحده، آن دسته از مردم که قهوه نمی نوشند خطر ابتلا به بیماری ام را تا یک و نیم برابر در خود افزایش می دهند. قهوه خاصیت دفاعی بدن را افزایش می دهد. طبق جدیدترین مطالعات پزشکان دریافتند که افرادی که به هیچ عنوان قهوه مصرف نمی کنند یک و نیم برابر بیشتر در معرض ابتلا به ام اس بیماری عصر تکنولوژی مبتلا می شوند. همچنین دانشمندان بیان کردند که مصرف قهوه به میزان یک فنجان در روز خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون را تا حد قابل توجهی کاهش می دهند. سالها پیش نیز محققان دریافتند که مصرف یک فنجان قهوه در روز تا 25 درصد خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهد. سازمان جهانی بیماری های مربوط به سیستم عصبی با انجام مطالعات بر روی 2.5 میلیون مبتلا به بیماری ام اس دریافتند که این بیماری بر روی تطلب بافت عصبی به طور مستقیم اثر گذاشته و عملکرد طبیعی ان را مختل می کند
بیماری ام اس و بارداری
پزشکان عموما توافق دارند که بارداری برای زنان مبتلا به ام اس بیخطر است. پژوهشها هیچ افزایشی در خطر عوارض در حین بارداری را نشان ندادهاند. در واقع در بسیاری از زنان در حین بارداری علائم ام اس کاهش پیدا میکند. میزان بالای هورمونها و پروتئینها در طول بارداری ممکن است باعث مهار دستگاه ایمنی شود و احتمال حمله جدید ام اس را کاهش دهد. بهتر است پیش از باردار شدن در این باره با دکترتان مشورت کنید، چرا که برخی از داروهای ام اس را نباید در حین بارداری یا شیردهی مصرف کرد. در ماههای اول پس از زایمان احتمال عود بیماری ممکن است افزایش یابد.
چرا شیوع بیماری ام اس در زنان بیشتر از مردان است؟
احتمال بروز ام اس در زنان بیشتر از مردان است؛ چراکه بیماری ام اس یک بیماری خودایمنی است و بیماری خودایمن در خانم ها شایع تر است و در سنی که فعالیت باروری خانم ها بیشتر است و قابلیت تولیدمثل دارد، بیشتر بروز می کند. هورمون های زنانه در پیدایش این بیماری نقش مهمی دارند، بنابراین هورمون های زنانه که در قبل از سن یائسگی در خانم ها فعال هستند فرد را مستعد این بیماری می کنند، چه بسا این بیماری وقتی هورمون های زنانه نیست، کمتر است و در سنین کودکی و سنین بعد از یائسگی کمتر دیده می شود.
متحرک ماندن با وجود بیماری ام اس
اکثریت افراد دچار ام اس میتوانند به راه رفتن ادامه دهند، گرچه ممکن است نیاز به وسائل کمکی داشته باشند. کفشهای ارتوتیک یا بریسهای ساق پا میتواند به افزایش پایداری فرد هنگام راه رفتن کمک کنند. اگر یک پایتان قویتر از پای دیگر است، استفاده از عصا میتواند به شما کمک کند. افرادی که دچار ضعف شدید در پاهایشان هستند ممکن است نیاز به استفاده از واکر داشته باشند. و برای افرادی که توانایی حفظ تعادل ندارند یا زود خسته میشوند، استفاده از صندلی چرخدار یا اسکوتر گزینه خوبی است.
تغییرات در خانه برای بیماران ام اس
با انجام چند تغییر در خانهتان میتوانید فعالیتهای روزانهتان را راحتتر انجام دهید. درون حمام دستگیره نصب کنید. دستگیره ایمنی در توالت نصب کنید و نشیمنگاه آن را بالا ببرید. یکی از پیشخوانهای آشپزخانهتان را پایین بیاورید تا بتوانید در حالت نشسته به همه چیز دسترسی پیدا کنید. قالیچه یا فرشهایی را که ممکن است روی زمین لیز بخورند، جمع کنید.
بیماری ام اس و ورزش
بیماری ام اس، ازدواج و بارداری
بیماری ام اس مانعی برای ازدواج نیست، بیماران مبتلا به ام اس می توانند مانند سایر افراد ازدواج کرده و بچه دار شوند چرا که بیماری ام اس ارثی نیست و فرزندان احتمال اندکی برای ابتلا به این بیماری دارند اما توصیه می شود که دو فرد مبتلا به ام اس با هم ازدواج نکنند. بیماران مبتلا به ام اس که قصد ازدواج دارند باید قبل از ازدواج موضوع بیماری خود را به شریک زندگی خود اعلام کنند تا در مواقع درمان بیماری با مشکل مواجه نشوند. بارداری موجب تشدید بیماری ام اس نمی شود و تنها مادران بارداری که مبتلا به این بیماری هستند باید داروهای خود را در دوران حاملگی مصرف نکنند تا عارضه ای برای جنین نداشته باشد. به طور کلی ممنوعیتی برای فرزندآوری بیماران مبتلا به ام اس وجود ندارد. علت اختلال کروموزومی ارثی این بیماری تاکنون ثابت نشده است اما آمارهای جهانی نشان داده است استعداد ارثی 5 الی 10 درصد در این موضوع دخیل است و ممکن است فرزند نیز با این احتمال مبتلا به بیماری ام اس متولد شود. به زنان مبتلا به این بیماری تاکید میشود در زمان حمله ام اس، عود بیماری و... اقدام به فرزندآوری نکنند و حتما با پزشک خود هماهنگیهای لازم را انجام دهند.
در دوران بارداری شانس عود بیماری به علت تغییرات هورمونی ایجاد شده کم است، بعد از زایمان احتمال عود بیماری افزایش مییابد اما اگر بیمار تحت نظر پزشک باشند در اسرع وقت میتوان اقدامات درمانی مناسب را برای وی انجام داد. اما اگر مادر در شرایط مناسب باشد و تحت استرسهای بعد از زایمان قرار نگیرد میتوان درمان را به مدت 6 الی 9 ماه به تعویق انداخت. مادران باید یکماه بعد از زایمان MRI انجام دهند. این اقدام جهت بررسی بیشتر بیماری و وضعیت بیمار انجام میشود تا در صورت نیاز درمانها به موقع صورت پذیرد. اگر احتمال عود بیماری قبل از زایمان بالا باشد بیمار بعد از انجام MRI باید تحت درمان قرار بگیرد. اما اگر احتمال عود بیماری قبل از زایمان پائین بوده و در دوران بارداری نیز عود نکرده باشد و مادر شیردهی داشته و کودک وی تنها از شیر مادر تغذیه کند درمانها را میتوان به تعویق انداخت.
اگر مادر بعد از زایمان تحت استرس و فشارهای عصبی قرار نگیرد و در محیط آرام باشد بیماری به هیچ عنوان عود نخواهد کرد.
بیماری ام اس در زنان و اشتغال آنها
علیرغم تلاش های فعالان مدنی و تصویب قوانین و مقررات ضدتبعیض، 60 درصد از زنان شاغل مبتلا به ام اس، در ایالات متحده آمریکا، بیماری خود را از رییس و همکاران خود، پنهان می کنند. اغلب این زنان، با ترس از دست دادن توانایی کار و اخراج شدن به دلیل ابتلا به این بیماری، زندگی می کنند.
چالش های زنان مبتلا به بیماری ام اس
تامین معاش در وضعیت بیماری، خصوصا بیماری با هزینه های درمان گزاف، امری بسیار دشوار است و با توجه به اینکه، در اغلب نقاط جهان، متوسط درآمد زنان نسبت به مردان کمتر است، این موضوع مشکلات و چالش های بزرگی را برای زنانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند، ایجاد کرده است. مطالعاتی جدید در نیویورک نشان می دهد که 1024 تن از زنان شاغل با متوسط سن 40 سال، مبتلا به ام اس هستند. به تازگی، کمپین های مختلفی در جهان، با کمک رسانه های مطرح جهانی سعی در آگاهی رسانی نسبت به این بیماری دارند، اما با این حال، زنان در کنار نقش های اجتماعی خود در فضای عمومی، مسئول بزرگ کردن فرزندان خود در خانواده نیز هستند و همین استرس های بسیاری را برای آنان ایجاد کرده و علاوه بر مشکلات جسمی، فشارهای روانی بیشماری را نیز برای آنان به بارمی آورد. زنان مبتلا به ام اس از آینده شغلی و آینده شخصی خود می هراسند و همین افسردگی ها و اضطراب های مداوم را برای آنان در پی دارد. با توجه به اینکه در جهان در حدود دو و نیم میلیون نفر مبتلا به ام اس هستند، به نظر می رسد که فضای اجتماعی و اقتصادی باید به سمت آگاه تر شدن نسبت به بیماری و برطرف کردن چالش های پیش روی آنان، به خصوص چالش های پیش روی زنان، حرکت کند.
گزارش سال گذشته جمعیت ام اس ملی در آمریکا، نشان می دهدکه عمده ترین مشکلات زنان شاغل مبتلا به ام اس، شامل موارد زیر می شود:
- 61درصد از زنان شاغل مبتلا به ام اس، گفته اند که صحبت کردن درباره بیماری خود در میحط کار، برایشان راحت است؛ 59 درصد نیز گفته اند که از درمیان گذاشتن بیماری شان با مدیر خود ابایی ندارند. با این حال، 60 درصد آنان، تلاش در پنهان کردن بیماری خود و علائم آن را در محیط کار داشته اند و فقط 39 درصد گفته اند که فکر می کنند وضعیت جسمانی آنان و مدیریت علائم این بیماری برای مدیرانشان حائز اهمیت است.
- 40 درصد از زنان شاغل مبتلا به ام اس، گفته اند که تنظیم برنامه کاری شان در مواجهه موفق آنان با بیماری مثور بوده است و 38 درصد ساعات کاری خود را کاهش داده و یک سوم نیز، به ساعت کاری منعطف یا کارهای پاره وقت روی آورده اند.
- در حالی که، 95 درصد زنان مورد بررسی شاغل بودند (77 درصد تمام وقت)، اکثریت بزرگی از آنان، 71 درصد، نسبت به توانایی کاری و حفظ شغل خود نگران بودند.
- هشت نفر از هر 10 نفر از موارد بررسی شده، به تازگی و در طی 3 ماهه اخیر، علائم بیماری را در خود مشاهده کرده اند که عمدتا خستگی، لمس شدن، مورمور شدن و مشکلاتی در بینایی، راه رفتن، شناختن و البته داشتن درد بوده است. 86 درصد زنان مبتلا به ام اس بین 16 تا 40 سال دارند.
زنان مبتلا به بیماری ام اس و دوران قاعدگی
اغلب زنان مبتلا به ام اس، جوان هستند و معتقدند که علائم بیماری آن ها در زمان عادت ماهیانه وخیم تر شده و آن ها بیشتر از قبل احساس خستگی، ضعف، افسردگی و عدم تعادل دارند. در طول دوران قاعدگی و قبل از آن، دمای درونی بدن کمی افزایش می یابد و این می تواند در وخیم تر شدن و بارزتر شدن علائم دخیل باشد. همچنین، برخی از داروهایی که در درمان بیماری ام اس استفاده می شوند، مانند داروهای ضدافسردگی، میتوزنترون و بتا اینترفرون، می تواند بر ایجاد تغییراتی در چرخه عادت ماهیانه تاثیر بگذارد و ناهماهنگی هایی را در هورمون های بدن زنان یا لکه بینی در آنان ایجاد کند. بنابراین، اغلب زنان، از قرص های ضدبارداری برای کنترل، کوتاه کردن یا قطع کردن قاعدگی خود استفاده می کنند. البته، این روش نیز اثرات جانبی منفی، چون بالا رفتن احتمال ابتلا به سرطان پستان را به بار می آورد.
زنان مبتلا به بیماری ام اس و جلوگیری از بارداری
ام اس بر باروری تاثیری ندارد و زنان مبتلا به این بیماری حیات جنسی عادی دارند. آن ها می توانند، همچون سایر هم جنس های خود، باردار شوند و اگر قصد داشته باشند که بارداری خود را به تعویق بیندازند باید از روش های معمول پیشگیری از بارداری استفاده کنند. یافتن بهترین راه حل برای آنان، امری مشکل و بسیار مهم است و حتما باید زیر نظر پزشک صورت گیرد. زیرا، داروها و روش های معمول برای پیشگیری از بارداری، ممکن است بر وخیم تر شدن علائم بیماری آنان تاثیرگذار باشد.
زنان مبتلا به بیماری ام اس و مادر بودن
زنان مبتلا به ام اس حتی وقتی از چالش های دوران بارداری، زایمان و شیردهی نیز گذر کنند، در زندگی شخصی خود با چالش های بسیاری مواجهند. خستگی مفرط، عدم تعادل و بی حس شدن اندام های اصلی بدن، تنها بخشی از مشکلات این زنان هستند. افسردگی و اضطراب تکمل کننده چالش های معمول این زنان در حین بزرگ کردن فرزندان آن هاست. بنابراین بهتر است فرزندان و سایر اعضای خانواده آن ها نسبت به وضعیت بیمار و چالش های او آگاهی یافته و در مواجهه با آن آمادگی پیدا کنند.
زنان مبتلا به بیماری ام اس و یائسگی
یائسگی یکی از مهم ترین دوره های زندگی زنان است که معمولا برای کاهش اثرات ناخوشایند آن، چون گرگرفتگی، خستگی، استرس، افسردگی و عصبانیت، زنان باید کمک های پزشکی دریافت کنند. چنانچه، زنان در این دوران مبتلا به ام اس نیز باشند، این مراقبت ها چندین برابر می شود. زیرا کوفتگی و مشکلات مربوط به مثانه در آن ها با شدت بیشتری نسبت به قبل بارز می شود. زنان مبتلا به ام اس، برای کاهش تخریب و بروز علائم بیماری، بهتر است حتما تحت مراقبت های هورمونی شدیدی قرار بگیرند.
اختلالات جنسی در زنان مبتلا به بیماری ام اس
سیستم عصبی مرکزی انسان طوری آفریده شده است که بتواند به راحتی و با سرعت پیامهای عصبی را منتقل نماید. مثلا وقتی دست ما با یک بخاری داغ برخورد می کند بلافاصله در عرض چند دهم ثانیه دست خود را بطرف عقب می کشیم. در این فرایند ابتدا گیرنده های حسی دست، احساس گرما را به مغز منتقل کرده و سپس از مغز پیامهائی به عضلات بازو و ساعد ارسال می شود و این عضلات با انقباض خود دست ما را از بخاری داغ جدا می کنند. تمامی این فرایند در عرض چند دهم ثانیه اتفاق می افتد. سیستم عصبی برای انتقال پیامهای عصبی از فیبرهای عصبی استفاده می کند که بصورت سیم کشی نقاط مختلف بدن را با هم هماهنگ می کند. فیبرهای عصبی دارای یک پوشش هستند که به آن غلاف میلین می گویند.
این پوشش در هدایت پیامهای عصبی نقش بسیار مهم دارد. در بیماری ام اس این غلاف میلین فیبرهای عصبی دچار آسیب شده و تخریب می شوند و در نتیجه سیستم عصبی نمی تواند بدرستی پیامهای عصبی را منتقل کند. حال اگر فیبرها و مراکز عصبی دخیل در فرایند عملکرد جنسی آسیب ببینند، فرد مبتلا به انواع مختلف اختلالات جنسی خواهد شد.
زنان خیلی بیشتر از مردان مبتلا به بیماری ام اس می شوند
عملکرد جنسی در زنان مبتلا به ام اس کاملا متفاوت از خانمهای سالم است و در هر نوع از ام اس اختلالات جنسی می تواند اتفاق بیفتد. در حدود 80-30 درصد خانمهای مبتلا به ام اس دارای اختلالات جنسی هستند.
اختلالات جنسی شایع در زنان مبتلا به بیماری ام اس عبارتند از:
- آسیب یا فقدان حس در دستگاه تناسلی
- خشکی واژن
- اختلال در رسیدن به ارگاسم
- از بین رفتن میل جنسی
- درد در هنگام رابطه زناشوئی
- بیش فعالی جنسی نیز در این خانمها گزارش شده است
آسیب به حس دستگاه تناسلی در زنان مبتلا به ام اس شایع است، علت آن آسیب به فیبرهای عصبی است که حس را از دستگاه تناسلی به ناحیه مغز منتقل می کنند. این آسیب به حس دستگاه تناسلی منشاء سایر اختلالات جنسی از جمله اختلال در برانگیختگی جنسی و اختلال در بدست آوردن ارگاسم نیز است. یکی از راههای ساده برای تشخیص اختلال در حس دستگاه تناسلی در زنان، استفاده از ویبراتور کلیتوریس است. زنان مبتلا به ام اس که دارای اختلالات جنسی هستند، معمولا دچار اختلال در دستگاه ادراری تحتانی نیز می باشند. آن بیشتر بصورت مثانه بیش فعال که منجر به تکرر ادرار شدید می شود و ضعف در عضلات کف لگن که منجر به بی اختیاری ادرار می گردد، تظاهر می کند. برای تشخیص اختلال در دستگاه ادراری تحتانی یک تست دقیق به اسم تست یورودینامیک وجود دارد که معمولا از آن استفاده می شود.
مشکلات جنسی در زنان مبتلا به بیماری ام اس
دارای سه منشاء به شرح زیر می باشند:
- اولیه که ناشی از آسیب به سیستم عصبی است.
- ثانویه که ناشی از عوارض جسمی بیماری است.
- ثالثیه که ناشی از مشکلات روحی روانی و عوارض داروهای مصرف می باشند.
مشکلات ثانویه که در زنان مبتلا به ام اس می توانند سبب اختلالات جنسی شوند به قرار زیر هستند:
- خستگی
- ضعف عمومی
- مختل شدن هماهنگی عضلات و لرزش
- مشکلات ادراری و روده ای (بیشتر به شکل بی اختیاری)
- درد
- از بین رفتن و مختل شدن حس
- اختلال در حرکت
- اختلال در شناخت روانی
مشکلات ثالثیه که در زنان مبتلا به ام اس می توانند سبب اختلالات جنسی شوند به قرار زیر هستند:
- افسردگی و اضطراب
- عصبانیت، ترس و غمگینی
- کاهش اعتماد به نفس
- تغییر روابط با شریک زندگی و تغییر نقش فرد در خانواده
- عوارض داروهائیکه مصرف می شوند
- داشتن سوند ادراری
زنان مبتلا به ام اس که دارای اختلالات جنسی هستند، ده نکته زیر را باید به خاطر داشته باشند:
1. باید با همسر خود مشکلات جنسی را به وضوح در میان بگذارند. بیماری ام اس بسیاری از جنبه های زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار می دهد. شما برای انجام کارهای روزانه و یا مراقبت از خود ممکن است نیاز به کمک دیگران داشته باشید. با برقراری روابط عاطفی خوب با همسر، روابط زناشوئی نیز رو به بهبودی خواهند داشت.
2. سایر بیماریهای موجود را درمان کنید. مثلا فشار خون و آرتروز بر عملکرد جنسی اثرات سوء دارند. درمان اینگونه بیماریها در بهبود عملکرد جنسی کمک کننده هستند. هنگام مراجعه به پزشک خود حتما مشکلات جنسی را با وی درمیان بگذارید و از وی راه حل طلب کنید. هر گونه داروئی که استفاده می کنید با پزشک خود در میان بگذارید و از عوارض آنها مطلع شوید. پزشک فقط موقعی می تواند به شما کمک کند که از مشکلات شما آگاه باشد.
3. گاها علت اختلال جنسی درد و اسپاسم در اندامها است. می توان رابطه زناشوئی را در وضعیتهای مختلف امتحان کرد و بهترین وضعیت را انتخاب نمود. گاها زمان رابطه زناشوئی نیز در بر طرف کردن مشکل موجود اهمیت دارد.
4. اطلاع خود را درباره عملکرد جنسی افزایش دهید. خانمهای مبتلا به اختلالات جنسی برای برانگیختگی جنسی و ارگاسم نیاز به زمان طولانی تر و تماسهای فیزیکی بیشتر و مخصوص دارند. اگر شما دچار آسیب به قدرت شناختی شده اید، تمرکز در شما مشکل خواهد بود. کم کم باید یاد بگیرید که چگونه تمرکز حواس خود را تقویت کنید.
5. از کشیدن سیگار و نوشیدن الکل خودداری کنید. این دو ماده میزان جریان خون در بدن را تغییر داده و ورود جریان خون به دستگاه تناسلی را کم می کنند. لازمه برانگیختگی جنسی و تغییرات مورد نیار برای فعالیت جنسی، وجود جریان خون خوب در دستگاه تناسلی است.
6. شما باید منتظر تغییرات احتمالی باشید. با گذشت زمان ممکن است مشکلات شما نیز بیشتر شوند. وقتی این تغییرات اتفاق می افتند شما نباید وحشت زده شوید. اگر شما بطور هیجانی به این مشکلات پاسخ دهید وضعیت بدتر خواهد شد.
7. رژیم غذائی سالم و وزن ایده آل داشته باشید. اضافه وزن سبب ایجاد فشار خون، بیماری قلبی عروقی و دیابت می شود که همگی آنها اثرات سوء بر عملکرد جنسی دارند. رژیم غذائی سالم و کاهش وزن کمک زیادی نیز به کنترل سایر علائم ام اس می کنند.
8. شما باید حتما از نظر جنسی فعال باشید. از هر عضوی در بدن استفاده نشود، آن عضو تحلیل رفته و کار خود را از دست می دهد. فعالیت جنسی سبب بهبود عملکرد جنسی می شود.
9. داروهای خود را در زمان مناسب مصرف کنید.مثلا اگر شما برای مثانه بیش فعال دارو مصرف می کنید، زمان آنرا به نیم ساعت قبل از رابطه زناشوئی تنظیم کنید. آن به شما کمک می کند تا از انقباض مثانه و بی اختیاری ادراری در حین رابطه جنسی جلوگیری شود. داروهای مخصوص خستگی را یک ساعت قبل از رابطه زناشوئی مصرف نمائید. تعدادی از داروهای ضد افسردگی سبب کاهش میل جنسی می شوند.
10. اگر شما داروی ضد افسردگی مصرف می کنید و دچار کاهش میل جنسی شده اید، با پزشک خود در میان بگذارید. اگر خود شما داروهای مورد نیاز را تزریق می کنید، زمان آنرا طوری انتخاب کنید که اثرات سوء بر عملکرد جنسی نداشته باشد.
تشخیص اختلالات جنسی در زنان مبتلا به بیماری ام اس
در شرایط عادی تشخیص اختلالات جنسی در خانمها پیچیده تر از مردان می باشد و این موضوع در خانمهائی که مبتلا به ام اس هستند، بیشتر صدق می کند. برای تشخیص از مجموعه ای از بررسیهای رادیولوژیک، بررسیهای آزمایشگاهی و بررسی توسط دستگاهای بخصوص استفاده می شود. باید حداکثر سعی را کرد که اولا وجود اختلال جنسی به اثبات برسد و ثانیا دلیل و علت آن مشخص شود.
درمان اختلالات جنسی در زنان مبتلا به بیماری ام اس
ابتدا باید به عوامل مساعد کننده مثل فشارخون و دیابت فکر کرد و آنها را به نحو مناسب درمان نمود. باید به روابط عاطفی با همسر توجه خاص داشت و مشکلات جانبی زندگی که در عملکرد جنسی دخیل هستند مشخص و به طرز مناسب با آنها برخورد شود. سرانجام می توان برای درمان اختلالات جنسی ناشی از ام اس از ترکیبی از موارد زیر استفاده نمود:
- داروهای خوراکی
- داروهای موضعی
- داروهای تزریقی
- استفاده از دستگاه
- افزایش آگاهی و اطلاعات
- روان درمانی
- رفتار درمانی
- فیزیوتراپی
- و در صورت لزوم عمل جراحی
اختلالات جنسی در مردان مبتلا به بیماری ام اس
درست است که ام اس (Multiple Sclerosis) در خانمها شایعتر است، ولی اگر مردی مبتلا به ام اس شود، سیر بیماری در وی بدتر از خانمها می باشد. لازمه یک عملکرد جنسی طبیعی وجود یک سیستم عصبی سالم است. چون تحریکات از طریق سیستم عصبی منتقل می شوند. پس از تحریک ناحیه تناسلی، تحریکات عصبی از طریق فیبرهای عصبی به مغز منتقل شده و از مغز تحریکات دیگری به ناحیه تناسلی منتقل و سبب نعوظ در مردان می شود (نعوظ رفلکسی). نوع دیگری از تحریک عصبی، مستقیماً ناشی از فانتزی و افکار می باشد که باز تحریکات از مغز از طریق فیبرهای عصبی به ناحیه تناسلی منتقل و سبب ایجاد نعوظ می شوند (نعوظ روانی). چون در ام اس غلاف میلین فیبرهای عصبی آسیب دیده است، بنابراین هدایت تحریکات عصبی مختل شده و سبب اختلال در نعوظ می شود.
اختلالات جنسی (Sexual Dysfunction) در مردان مبتلا به ام اس دارای سه منشاء می باشند:
- اولیه که ناشی از عوارض ضایعات عصبی هستند.
- ثانویه که ناشی از عوارض بیماری مثل ناتوانی جسمی و سفتی عضلات می باشند.
- ثالثیه که ناشی از عوارض روحی و روانی بیماری می باشند.
علل ثانویه به قرار زیر هستند:
- خستگی
- مشکل در توجه و تمرکز حواس
- بی اختیاری ادراری و مدفوعی
- مشکلات فیزیکی مثل ضعف عضلانی و اسپاسم عضلات پا
- اختلال در حس
- عدم هماهنگی عضلات، لرزش و درد
علل ثالثیه به قرار زیر هستند:
- افسردگی و اضطراب
- عصبانیت، ترس و غمگینی
- کاهش اعتماد به نفس
- تغییر روابط با شریک زندگی و تغییر نقش فرد در خانواده
- عوارض داروهائیکه مصرف می شوند
- داشتن سوند ادراری
یک سیکل جنسی طبیعی در مردان از ۵ مرحله در هم تنیده تشکیل شده است: مرحله برانگیختگی، نعوظ، انزال، مرحله ارضاء جنسی یا ارگاسم، و مرحله فروکش. تمامی این مراحل نیازمند عملکرد طبیعی سیستم عصبی هستند. در مغز و نخاع شوکی مراکزی هستند که عملکر جنسی فرد را کنترل می کنند. اگر ام اس (Multiple Sclerosis) سبب تخریب این مراکز شود، فرد مبتلا به اختلالات جنسی خواهد شد. برانگیختگی جنسی اولین مرحله در یک فعالیت جنسی است و در سیستم عصبی مرکزی شروع می شود. پس از برانگیختگی جنسی مغز پیامهائی را به اعضاء جنسی از طریق فیبرهای عصبی می فرستد. اگر ام اس این فیبرهای عصبی را آسیب زده باشد، برانگیختگی جنسی و بدنبال آن ارضاء جنسی مختل خواهد شد. فرایند انزال بیشتر از برانگیختگی جنسی نیازمند سیستم عصبی است. برای اینکه انزال اتفاق بیفتد، باید رابطه های عصبی به خوبی کار کنند. در حدود ۵۰-۳۵ درصد مردان مبتلا به ام اس مبتلا به اختلال در انزال می شوند.
اختلالات جنسی (Sexual Dysfunction) در مردان مبتلا به ام اس به قرار زیر هستند:
- مشکل در بدست آوردن و ابقاء نعوظ (شایعترین اختلال جنسی در این مردان است)
- کاهش حس آلت تناسلی
- مشکل در رسیدن به ارضاء جنسی یا ارگاسم
- از بین رفتن میل جنسی
در حدود ۹۰-۵۰ درصد مردان مبتلا به ام اس سرانجام دچار درجاتی از اختلال جنسی خواهند شد. با پدید آمدن درمانهای مؤثر برای ام اس طول عمر این بیماران زیادتر شده و مشکلات جنسی اهمیت بیشتری در آنها پیدا کرده است. معمولاً اختلالات جنسی پس از گذشت چند سال از ابتلا به ام اس ایجاد می شوند، ولی در تعدادی از موارد نیز از همان ابتدا بیمار مبتلا به نوعی از اختلال جنسی می شود. بسیاری از موارد اختلالات جنسی در بیماران مبتلا به ام اس تشخیص داده نشده و بر مشکلات بیمار می افزاید. پزشکانی که با بیماران ام اس سر و کار دارند، حتماً باید از چگونگی عملکرد جنسی از آنها سئوال کنند. بیماران نباید از بیان مشکلات جنسی خود خجالت بکشند. تشخیص و درمان به موقع اختلالات جنسی به مقدار زیادی به کیفیت زندگی این بیماران می افزاید.
معمولاً در ام اس اگر نخاع گرفتار شود، بیمار مبتلا به اختلال نعوظ خواهد شد. در ابتدا نعوظ شبانگاهی و نعوظ صبحگاهی در بیمار مختل می شود و رفته رفته بدست آوردن و حفظ نعوظ در بیمار مواجه با مشکل می گردد. با پیشرفت آسیب عصبی، بیمار ممکن است بکلی توانائی بدست آوردن نعوظ و انزال را از دست بدهد.
تشخیص اختلالات جنسی در مردان مبتلا به بیماری ام اس
این بیماران نیاز به بررسی دقیق دارند. ممکن است مشکل بیمار اصلاً جسمی نباشد و فقط فکر ابتلا به بیماری ام اس عملکرد جنسی وی را تحت تأثیر قرار داده باشد. در هر حال هر بیمار مبتلا به ام اس که با اختلال جنسی مراجعه می کند، باید تشخیص دقیق داشته باشد. بعد از اینکه مشخص شد مشکل بیمار جسمی است، وی باید از نظر وجود مشکل در سه سیستم بررسی شود: سیستم عصبی دستگاه تناسلی، سیستم عروقی دستگاه تناسلی (هم شریان و هم ورید) و هورمونهای جنسی. بدین ترتیب ما به منشاء اختلال جنسی موجود پی برده و تا حد امکان می توانیم مشکلات بیمار را حل کنیم.
برای تشخیص دقیق علت اختلالات جنسی ما از مجموعه ای از تستهای زیر استفاده می کنیم:
- تصویر برداری از سیستم عصبی
- اندازه گیری هدایت عصبی در دستگاه تناسلی
- سنجش نعوظ شبانه بیمار
- سونوگرافی داپلر از دستگاه تناسلی
- آزمایشات هورمونی
درمان اختلالات جنسی در مردان مبتلا به بیماری ام اس
هر قدر اختلالات جنسی طول کشیده باشند، درمان آن مشکل تر است. در اکثر موارد ما می توانیم به مقدار کافی مشکلات بیمار را حل کنیم. برای درمان اختلالات جنسی در این بیماران باید تمامی جنبه های زندگی این افراد را در نظر گرفت. میزان ناتوانی جسمی، داروهائیکه مصرف می کند، حالت هیجانی و روانی بیمار، چگونگی روابط عاطفی مابین زن و شوهر و بسیاری از مسائل دیگر. برای درمان اختلالات جنسی این بیماران از مجموعه ای از موارد زیر استفاده می شود:
- دارو درمانی
- استفاده از دستگاه
- استفاده از داروهای موضعی
- استفاده از تزریقات داخل دستگاه تناسلی
- روان درمانی
- رفتار درمانی
- فیزیوتراپی
- گذاشتن پروتز
ابتلا به یکی از انواع یا چند نوع از اختلال جنسی در بیماران مبتلا به ام اس تقریباً حتمی است، این بیماران باید قبل از حادث شدن اختلالات جنسی با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنند، چون با اقداماتی می توان از ایجاد اختلال جنسی در این بیماران پیشگیری و یا حداقل آنرا به تأخیر انداخت.
تشخیص بیماری ام اس با استفاده از نوار چشم
التهاب عصب بینایی شایعترین اختلال بینائی در مبتلایان به ام اس است، حرکات غیرارادی چشمها و دوبینی با التهاب محدودهای از مغز که کنترل حرکات چشم را بر عهده دارد مرتبط است، اما التهاب عصب بینائی با این مشکل ارتباطی ندارد و جداگانه اتفاق میافتد. در بیماری ام اس بررسی عصب چشم صورت می گیرد در اکثر مواقع حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از افراد ممکن است بیماری ام اس خود را فقط به شکل علائم چشمی نشان دهند. در بعضی از افراد نیاز است « نوار عصب چشم » گرفته شود تا هرگونه اختلالی را نشان دهد زیرا در بیشتر مواقع این اختلالات بالینی نبوده و فقط در نوار چشم خود را نشان می دهند.
دورنمای بیماری ام اس
اغلب بیماران ام اس طول عمر طبیعی یا نزدیک به طبیعی خواهند داشت. با اینکه این بیماری ممکن است راه رفتن یا انجام برخی از کارها را مشکل کند، همیشه به معلولیت شدید منتهی نمیشود. بسیاری از مبتلایان به ام اس با وجود درمانهای موثر، شیوههای توانبخشی، وسائل کمکی فعال باقی میمانند، به شغلشان ادامه میدهند و میتوانند از زندگی خانوادگی و فعالیتهای محبوبشان لذت ببرند.
سخن گفتن از چالش ها، به معنای تسلیم شدن در برابر آن ها نیست و می توان نمونه های بسیاری را یافت که علیرغم تمام این چالش ها، همچنان شغل خود را حفظ کرده، فزرندان خود را بزرگ می کنند و در مقابل تمامی تبعیض ها علیه بیماری و جنسیت خود می ایستند.
منبع : راستینه | نسخه | باشگاه خبرنگاران | نمناک | تسنیم | همشهری آنلاین | پارسی طب | نوآورد | مهرخانه | آفتاب نیوز | سلامت نیوز | برترین ها | آکاایران | دکتر صفری نژاد | نبض ما
افزودن دیدگاه جدید