فهرست مطالب
در صورتیکه به بخشی از محتوا نیاز یا علاقه دارید بر روی عنوان مربوطه در فهرست زیر کلیک نمایید تا به همان بخش منتقل شودید.
در طول دوره بارداری ، معمولاً هر چند ماه یک بار ، متخصص زنان / زایمان آزمایش ادرار تجویز می کند ، هدف از این کار تشخیص بیماری هایی است که می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. گاهی نتیجه آزمایش نشان می دهد که میزان نیترات یا پروتئین یا هموگلوبین یا گلوکز یا حتی نوعی باکتری خاص در ادرار افزایش یافته است ، هر یک از این موارد می تواند نشانه بروز اختلالی برای مادر باشد.
از علائم مسمومیت بارداری ، دفع پروتئین در ادرار ، افزایش فشار خون و ورم صورت و انگشتان پا ، بروز مشکلات بینایی و درد در ناحیه بالای پهلوهاست.
به عنوان مثال ، افزایش پروتئین در ادرار که اصطلاحاً به آن آلبومینوری ، پروتئینوری یا دفع پروتئین در ادرار می گویند و می تواند نشانه ابتلا به دیابت ، لوپوس ، مسمومیت دارویی یا « میلومای » چند گانه باشد. اما گاهی هیچ یک از این بیماری ها وجود ندارد و تنها به دنبال تب یا فعالیت شدید مادر پروتئین بیش از حد دفع می شود. از دیگر احتمالات می توان به پره اکلامپسی ، پیلونفریت باکتریایی ، تومور مثانه ، نا رسایی احتقانی قلب ، سندرم گود پاسچر ، مسمومیت با فلزات سنگین ، سندرم نفروتیک ، درمان دارو های نفروتوکسیک و بیماری کلیه پلی کیستیک اشاره کرد. در دوران بارداری وجود پروتئین در ادرار تقریبا شایع است ، ولی لزوما نشانه بیماری نیست. در این دوران معمولا تغییر عملکرد کلیه ها باعث دفع پروتئین می شود. تحقیقات نشان داده است به صورت طبیعی در دوران بارداری ، آلبومین بیش ترین پروتئینی است که از دست می رود. آلبومین نوعی پروتئین محلول در آب و یکی از مهم ترین پروتئین های درون پلاسمای خون بوده و معمولا در ادرار مشاهده نمی شود ، زیرا نمی تواند از فیلتر کلیه ها عبور کند. وقتی به هر دلیلی مثلا افزایش فشار خون ، کلیه ها دچار مشکل شوند ، آلبومین از فیلتر آن ها می گذرد و وارد ادرار می شود. اگر میزان دفع پروتئین بالا و با علائم دیگری همراه شود می تواند نشانه مسمومیت بارداری باشد. بنابراین پزشک برای اطمینان خاطر آزمایش خون تجویز می کند ، فشار خون را کنترل و به منظور بررسی ورم اعضای بدنی فرد را معاینه می کند.
حتما بخوانید: ۱۵ روش تست بارداری در خانه
هنوز باور نکرده بچه پنج ماهه خودش را از دست داده است. با وجود حفظ ظاهر اما از درون سوگوار است و با تمام خودداریهایش همچنان روزهای تلخی را که منجر به مرگ فرزندش شد، مرور میکند. همه چیز در عرض ده روز اتفاق افتاد. برای بررسی فشار خونش به دکتر مراجعه کرده بود، اما تورم غیرعادی دست و پا و بالا بودن فشارش، باعث بستری شدنش در بیمارستان شد. تشخیص پزشک مسمومیت بارداری بود و امکان به مخاطره افتادن جان خود و فرزندش وجود داشت.
همزمانی وضعیت چند خانم باردار دیگر و اعلام ختم بارداری به آنها و در مجموع آمار در حال افزایش تعداد مادرانی که دچار این مسمومیت میشوند، باعث شد از دکتر هوشنگ سندگل، نفرولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران دلایل دفع پروتئین از کلیهها بخصوص در دوران بارداری را جویا شویم.
این متخصص نفرولوژی میگوید: به طور طبیعی کلیهها هر ۲۴ ساعت، ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیگرم پروتئین دفع میکنند. این میزان دفع طبیعی است، اما اگر پروتئین موجود در ادرار طی ۲۴ ساعت بیش از حد نرمال باشد، مسأله نیازمند بررسیهای بیشتر پزشکی است.
حتما بخوانید: روابط زناشویی در دوران بارداری
دفع پروتیئن در بارداری همراه با ورم بدن
ورم ناگهانی دست و پا نشانه وجود مشکل در کلیهها و دفع پروتئین بیش از حد طبیعی است و فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند. تهوع و استفراغ، ادرار کف آلود، بیاشتهایی، خستگی، بیحالی، رنگ پریدگی و در برخی افزایش وزن از نشانههای وجود این مشکل است.
دکتر سندگل در این باره میگوید: اگر ارزیابی ۲۴ ساعته ادرار نشان داد میزان پروتئینی که کلیه دفع میکند بیش از هزار میلیگرم است، فرد دچار سندرم نفروتیک شده و حتما باید تحت آزمایشات و بررسیهای بیشتر قرار بگیرد.
وی تأکید میکند: دفع پروتیئن به میزان بالا میان افراد عادی و خانمهای باردار خطرناک است. در صورتی که این سندرم درمان و فرآیند دفع پروتئین متوقف نشود، کلیهها در عرض سه تا پنج سال نابود میشوند و فرد باید دیالیز شود.
به گفته این نفرولوژیست، دیابت و فشار خون شایعترین دلیل دفع پروتئین در افراد عادی است.
حتما بخوانید: دیابت بارداری | ۹ نشانه دیابت بارداری و راه های درمان آن
مسمومیت در اثر دفع پروتئین در بارداری
دفع پروتئین در خانمهای باردار بسیار خطرناکتر از افراد عادی است. ورم، فشار خون بالا همراه کم شدن پلاکتهای خون، کاهش هموگلوبین و بروز کمخونی شدید، مجموعه عواملی هستند که باعث بروزمشکلی به نام مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی و اکلامپسی) میشوند.
دکتر سندگل با بیان این که دلیل دفع پروتئین هنوز به صورت دقیق شناسایی نشده است، میگوید: درباره این عارضه نمیتوانیم تنها یک عامل منفرد و مشخص را دلیل بدانیم. برخی تحقیقات نشان میدهند واحد جفت و جنین از خودشان موادی ترشح میکنند که روی بستر عروقی تمام بدن ازجمله کلیه، مغز، پوست، قلب و در مجموع همه رگهای بدن تاثیر میگذارد و این ماده باعث آسیب میشود. تحقیقات هنوز درباره دلایل و عامل تولید این ماده در دست انجام است.
این متخصص نفرولوژی ادامه میدهد: این ماده آسیب خود را درکلیهها به صورت دفع پروتئین، در چشم با تاری دید، در قلب با نارسایی قلبی و در مغز با گیجی، تشنج، خونریزی و در نهایت مرگ فرد نشان میدهد.
به گفته استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران علائم مسمومیت بارداری یکباره خود را نشان نمیدهد، بلکه با ورم دست و پا، سپس فشار خون بالا، درد ناحیه بالای شکم، خونریزی کبدی و در نهایت تشنج و چهبسا خونریزی مغزی مشخص میشود.
حتما بخوانید: مصرف داروی ضد حساسیت در دوران بارداری
تفسیر آزمایش ادرار 24 ساعته در بارداری
انجام آزمایش ادرار تاریخچه قدیمی دارد که از قدیم از نظر رنگ، بو، مزه، کدورت بسیارمورد بررسی قرار می گرفته است وعلت مهم بودن تست این است که با آزمایش ادرار به موارد و بیماریهای بسیار زیادی می توان پی برد. زیرا کلیه ها وظیفه فیلتر کردن مواد و دفع مواد زائد از بدن را دارند و وجود برخی مواد یا زیاد بودن آنها در ادرار نشانه بیماری است.
یکی از آزمایشاتی که بسیار پیش می آید که دکتر درخواست کند، آزمایش ادرار 24 ساعت است. برای انجام این آزمایش به فرد ظرفی بزرگ تر از ظرفهای نمونه ادرار معمولی داده می شود و که در آن پودر خاصی ریخته شده و از فرد خواسته می شود که 24 ساعت نمونه ادرار خود را در آن جمع آوری کند.
برای جمع آوری آن، فرد باید نکاتی را رعایت کند و به او قبل از انجام توضیحاتی داده شود:
- فرد برای جمع آوری نمونه در اولین مرحله باید آن را دور بریزد و زمان آن را به خاطر داشته باشد. از آن به بعد هربار ادرار باید در ظرف مخصوص جمع آوری شود تا 24 ساعت بعد
- در روز بعد نمونه را در همان تایمی که اولین نمونه ادرارش را دور ریخته در ظرف بریزد. و ظرف حاوی ادرار را در اسرع وقت به آزمایشگاه برساند.
به طور مثل اگر فرد اولین نمونه را در ساعت 8 دور می ریزد بعد از آن تمام نمونه ها را در ظرف ریخته تا 8 صبح روز بعد.
برای نمونه گیری فرد باید طبق معمول هر روز آب و نوشیدنی استفاده کند تا میزان نرمال حجم ادرار بررسی شود. همچنین فرد باید مراقب باشد تا از ریخته شدن پودر داخل ظرف جلوگیری شود. همچنین دور از نور مستقیم آفتاب قرار گیرد.
موارد درخواست این آزمایش:
- بررسی میزان حجم ادرار
- بررسی میزان کلسیم دفع شده توسط کلیه که نشان دهنده میزان میزان جذب کلسیم بدن و عملکرد ویتامین D در بدن می باشد.
- بررسی میزان کراتینین در ادرار
- بررسی میزان دفعی پروتئین در بیماران دارای مشکلات کلیوی( زیرا در ادرار نباید پروتئین وجود داشته باشد و در این بیماران بررسی می شود که طی 24ساعت چه میزان پروتئین دفع می شود و درمان در آنها تا چه حد جواب داده است).
برای انجام تست ادرار 24 ساعته فرد باید از 3 روز قبل از مصرف چای، قهوه، کافئین و موز و غذاهای دارای ویتامین C مانند مرکبات برای وقتی که پزشک می خواهد میزان اگزالات ادرار را بررسی کند، خودداری کند.
افراد مستعد مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری نوعی بیماری کلیوی است که با افزایش فشار خون بارداری همراه است. دلیل ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نیست ، اما بیشتر در بانوانی دیده می شود که یا زمینه خانوادگی دارند و یا در سن بالا باردار می شوند ، بین دو بارداری شان بیش از 10 سال فاصله افتاده است ، قبل از بارداری دچار مشکلات کلیوی یا فشار خون بالا بوده اند یا در بارداری نخست مبتلا به پره اکلامپسی بوده اند یا اولین بارداری شان است و به چاقی یا دیابت مبتلا هستند. از علایم این بیماری ، دفع پروتئین در ادرار ، افزایش فشار خون و ورم صورت و انگشتان پا ، بروز مشکلات بینایی و درد در ناحیه بالای پهلوهاست. برای درمان معمولا فرد در بیمارستان بستری شود و دارو های کاهنده فشار خون دریافت کند. اگر مسمومیت بارداری تشخیص ولی درمان نشود ، عوارضی مثل افزایش فشار خون بالا و تشنج را به همراه خواهد داشت. اما با کنترل مرتب آزمایش ادرار و کنترل وزن و فشار خون این احتمال به شدت کاهش می یابد.
مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی مادررا با مشکلاتی مواجه می کند که مهم ترین آن ابتلا به اکلامپسی است. پره اکلامپسی معمولا در 3 ماهه آخر بارداری ، در طول زایمان یا حتی بعد از آن بروز می کند. اما مسئله ای نادر است و از هر 2 هزار خانم یک نفر به آن دچار می شود. اکلایسمی عوارض دیگری نظیر جدا شدن زودرس جفت ، ادم ریوی ( تجمع آب میان بافتی در ریه ها ) ، خونریزی ، نارسایی حاد کلیوی و اختلالات خونریزی را به همراه داشته و سلامت مادر و جنین را تهدید می کند. حتی می تواند جلوی اکسیژن رسانی به جنین را بگیرد و باعث تأخیر رشدی جنین شود. اکلامپسی حتی می تواند باعث مرگ داخل رحمی جنین شود ، در چنین شرایطی با صلاح دید پزشک بارداری خاتمه می یابد. برای درمان اکلامپسی مادر باید در بیمارستان بستری شود و فشار خون و میزان پروتئین ادرار او بررسی گردد. انجام آزمایشات خون و سونوگرافی و کنترل جریان خون به سمت جنین نیز ضروری است.
اگر پره اکلامپسی در حد متعادل و خفیف باشد با دارو های کاهنده فشار خون درمان می شود و زایمان بین هفته های 39 تا 40 انجام می شود. اما باید هم چنان مراقب بود تا فشار خون بیش از حد پایین نیاید ، زیرا در این شرایط جنین دچار تأخیر رشدی می شود. معمولا بعد از زایمان فشار خون به حالت بر می گردد ، اما اگر هم چنان ادامه داشت ، می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که ریشه این مشکل به پیش از بارداری باز می گردد. اگر اکلامپسی شدید باشد راهی جز بستری شدن در بیمارستان و اگر فشار خون قابل کنترل نباشد ، راهی جز پایان دادن به بارداری باقی نمی ماند. پره اکلامپسی ممکن است در بارداری بعدی نیز عود کند ، اما معمولا در 80 درصد موارد در بارداری های دوم تکرار نمی شود.
سن یکی از عوامل مهم بروز مسمومیت بارداری است. این مشکل در افراد بالای ۳۵ سال و حاملگیهای اول و افرادی با سابقه فامیلی بیشتر دیده میشود. دکتر سندگل در ادامه تأکید میکند: احتمال ابتلای فرد به بیماریهای روماتیسمی یکی دیگر از عوامل قابل بررسی است. در صورتی که خانمی مستعد این بیماری و بیماریهای کلیوی باشد، پزشک معالج باید قبل از بارداری یا در صورت بروز نشانههای مسمومیت فرد را تحت آزمایش و بررسی قرار دهد.
درمان مسمومیت حاملگی یا دفع پروتئین در بارداری
این متخصص نفرولوژی تأکید میکند: این بیماری بوقلمون صفت است و گاهی علائمش را پنهان میکند به گونهای که ممکن است پزشکی متوجه آن نشود، اما نکته تأسفبرانگیز این که در مواقعی پزشک از طریق آزمایش، احتمال وقوع مسمومیت بارداری را پیش بینی میکند، اما خانم باردار به تشخیص پزشک اعتنایی نمیکند که متأسفانه بارها شاهد بودهایم مادر دچار تشنج شده و جان خود را از دست داده است.
وی خاطرنشان میکند: این بیماری به صورت خفیف یا شدید بروز میکند و حد وسطی برای آن وجود ندارد. در موارد خفیف آن، فرد از طریق کنترل فشار خون، استراحت و مصرف کم نمک و مایعات تحت نظر قرار میگیرد، اما در وضعیت شدید فرد باید بستری شود. اگر فشار خون، دفع پروتئین و سایر علائم قابل کنترل نشد برای نجات جان مادر ختم بارداری اعلام میشود. قطعیترین درمان پره اکلامپسی ختم حاملگی است آن هم برای نجات جان مادر.
دکتر سندگل ادامه میدهد: اگر مسمومیت بالای ۳۵ ـ ۳۴ هفتگی رخ بدهد، در صورتی که ریههای جنین رشد کرده باشد، امکان نجات جان بچه نیز وجود دارد.
مسمومیتهای نادر
در مواقعی برخی خانمهای باردار قبل از ۲۰ هفتگی دچار مسمومیت بارداری میشوند. با آن که هنوز دلیل مشخصی درباره بروز این مشکل به دست نیامده، اما پزشکان معتقدند ممکن است مادری که قبل از بارداری سالم بوده و دچار مسمومیت زودهنگام شده است، احتمالا بیماری در کلیههای او نهفته بوده که باعث دفع پروتئین و افزایش فشار خون مادر شده است. هر چند در موارد استثنا هیچ یک از این عوامل نیست، اما فرد دچار مسمومیت شده است.
پذیرش ریسک به قیمت جان مادر
برخی خانمهای باردار یا همسران آنها به دلیل آن که بعد از سالها برای اولین بار بچهدار میشوند، وقتی دچار مسمومیت بارداری میشوند، در برابر تشخیص و اعلام ختم بارداری مقاومت میکنند. که همین باعث تشنج، خونریزی مغزی، چشمی و در نهایت فوت مادر میشود.
منبع : جام جم | لحظه نما | آزمایشگاه آریا
افزودن دیدگاه جدید